Meerdere partijen
Begraafplaats
zen). Ook hier werd gekeken naar welke
materialen circulair zijn en niet alleen in
de omgeving passen, maar bij voorkeur
uit de omgeving zelf komen. 'Daarbij zoch
ten we naar een grondstof van biologi
sche oorsprong die lokaal gekweekt dient
te zijn. De uitkomst was: vlas. Onderzoek
wees uit dat vlas goed trekkrachten kan
opnemen, maar geen drukkrachten. Ons
ontwerp werd op dit gegeven gebaseerd.
Voor de overspanning van bijna dertig
meter zou daarom een mal van schuim
gemaakt worden, met daarover heen de
constructieve materialen vlas en hars.
Ook dat schuim is biobased, namelijk
PLA (Poly Lactic Acid): een Nederlandse
vinding. Het vlas wordt zichtbaar omdat
de hars transparant is, zodat je ook echt
voelt dat het een biobased brug is. We
betrokken er voor de omgeving van de
brug weer een landschapsarchitect bij,
zodat de brug meerwaarde aan de loca
tie toevoegt. Voorbeelden daarvan zijn
picknickplekken, vissteigers, een drijvend
zwem- en duikeiland en voor de natuur
zachte overgangen en moeraszones.'
Kenmerkend voor de circulaire economie
is ook dat bij het proces meerdere par
tijen betrokken zijn. In het geval van de
brug dertig om precies te zijn, variërend
van het architectenbureau tot de land
bouw, de industrie, het hoger onderwijs,
de overheid, de bank en het (Textiel)
museum. Verder viel het Koster en Kil op
dat een andere manier van werken tot
meer creativiteit leidt. 'We bezochten ver
schillende partijen met een caravan en dat
overleg leverde meer op dan een geijkte
bijeenkomst in een zaaltje.' De biobased
brug zou in Terneuzen komen. 'Zou', want
het project strandde in de molen van de
Zeeuwse politiek en wacht nog op uitvoe
ring (elders?).
Kan een landschap ook circulair zijn?
Er was een wedstrijd van een Belgische
gemeente voor een nieuwe begraafplaats
buiten het dorp. Koster en Kil ontwikkel
den een concept voor een totaal ander
soort begraafplaats: op basis van de cir
culariteit. 'Begraafplaatsen staan los van
hun omgeving, zijn meestal ommuurde
eilanden in het landschap. We ontwier
pen een kerkhof dat saaie maisakkers
langzaam maar zeker evolueert tot een
publiek landschapspark. De boer, die eige
naar van de grond is verdient er aan, tot
1. Biobased brug Terneuzen. 2. Evolutie van maisakkers naar publieke openbare begraafplaats,
(Ontwerp: RO&AD Architecten) Knokke België. (Ontwerp: RO&AD Architecten)
tien keer meer dan met mais. Het betref
fende landschap heeft nu alle kenmerken
van de ruilverkaveling: grootschalig, een
tonig, uitgeleefd. We hebben er de topo
grafische kaarten van vroeger bij gepakt
en gekeken waar de erfscheidingen lig
gen. Die zijn er nog steeds, maar onher
kenbaar omdat alle natuurlijke elementen
zoals heggen en slootjes verdwenen zijn.
Op de plaats van deze scheidingen willen
we verhoogde paden aanleggen waar
langs de graven komen. Daarmee maken
we de oorspronkelijke verkaveling weer
zichtbaar. Met elk nieuw graf wordt het
pad langer en komt er een boom bij. Kort-
gezegd evolueert het boerenland zo tot
een nieuwe publieke omgeving.' Hoewel
dit ontwerp de complimenten kreeg, was
het voor de lokale schepen een brug te
ver, te revolutionair. Dat is soms het lot als
je voor de muziek uitloopt. Maar ook bij
het architectenbureau moet de schoor
steen roken.
De architecten beseffen dat de maat
schappij niet zo ver is dat de circulaire
economie gemeengoed is. Als architec
ten gaan ze zo ver als mogelijk is. Dat
betekent zo ver als de opdrachtgever wil,
als het budget reikt, als de wetten moge
lijk maken en als de producten voorhan
den zijn. Zelf noemen ze dat eieren voor
hun geld kiezen: 'We staan pas aan het
begin van een nieuwe transitiefase.'
Voor meer informatie:
www.ro-ad.org
Profiel Ad Kil
Geboorteplaats: Woensdrecht (1965)
Woonplaats: Bergen op Zoom
Inspiratiebron: Biomimicry
Opleidingen: VWO, TU Delft Bouwkunde
Loopbaan: Voltooiing TU Delft. In 1992
gestart met eigen bureau. In 2002 samen
met Ro Koster gestart met RO&AD
Architecten.
Profiel Ro Koster
Geboorteplaats: Hilversum (1963)
Woonplaats: Middelburg
Inspiratiebron: Natuur
Opleidingen: LTS, MTS,
Kunstacademie Utrecht
Loopbaan: Voltooiing Kunstacademie.
In 1991 gestart met eigen bureau.
In 2002 samen met Ad Kil gestart met
RO&AD Architecten.
Willem de Weert is
eindredacteur van Wantij.
wantij maart 2015 fll
