Overleven als gemeen
schappelijk doel
Natuurlijk
De drang tot overleven is een oer
gegeven, dagelijks zet elk wezen op
aarde zich in er de volgende dag ook
nog te zijn. Noem het een gemeen
schappelijk doel, dat individueel of
samen nagestreefd wordt. De symbiose
van ongelijksoortige organismen is een
ultiem voorbeeld van samenwerken.
Bodem
Harry Raad
Symbioseknolletje els (Foto: Harry Raad)
meer te vinden. Paddenstoelenkenners
signaleren het wegebben van die vitali
teit bovengronds. De relatie tussen de
bomen en deze schimmels wordt geluk
kig als een belangrijk gegeven onderkend
nu ook de vitaliteit van bos en natuur in
het geding is. In het kader van de nati
onale Programmatische Aanpak Stikstof
wordt aan oplossingen gewerkt.
Hebben die schimmels ook last van de
stikstof uit de knolletjes van els en bacte
rie? Zover zal het in de natuur niet gaan,
tenslotte moet de els ook zijn mycor-
rhizaschimmels te vriend houden. Die
meervoudige samenwerking legt hem
overigens geen windeieren, het gaat met
deze boom nog steeds prima.
Harry Raad is actief in de KNNV
afdeling Bevelanden
In de biologieboekjes wordt de term
symbiose uitgelegd als 'samenwerken
tot wederzijds voordeel'. Beide partijen
zijn elkaar van dienst voor het in stand
houden van de actuele levensfuncties.
We nemen altijd maar aan dat daar ver
der niet bewust over wordt nagedacht.
Symbiose vindt in de natuur op velerlei
wijze plaats. Talloze organismen hebben
ermee te maken, en niet in de laatste
plaats, wij mensen. Dat zit hem vooral
in het onzichtbare, met inschakeling van
allerlei micro-organismen.
In dit korte bestek is de symbiose van
zwarte els en een stikstofbacterie een
voorbeeld. Boomwortels en bacterie
maken contact met elkaar in de bodem
en wisselen het nodige uit. De boom krijgt
stikstof en de bacterie ontvangt voedsel in
de vorm van suikers. Van die samenwer
king zien we niets. Het geheim wordt pas
blootgelegd als we in de bodem wortels
opgraven. Wortels van circa een halve
centimeter dik tonen symbioseknolletjes
van hooguit een paar centimeter in door
snee. Het knolletje laat zich ontleden als
een kluwen verdikte 'worteltjes'.
Wie denkt dat daarmee het geheim van
de bodem is ontrafeld, komt bedrogen
uit. Allerlei planten, en vooral bomen,
zoeken contact met bodemorganismen
om samen beider leven te veraangena
men. Zo is er ook een hele groep schim
mels actief in die rol. Zeker op arme
bodems zijn hun eigenschappen onmis
baar. Het blijkt helaas dat de huidige
stikstofdepositie hierbij zwaar roet in
het eten gooit. Vele zogenaamde mycor-
rhizaschimmels functioneren niet meer
optimaal; wat heet, ze zijn gewoon niet
18) wantij november 2015
