II De staat van het land
waar Warren als een tiener in rondspatte,
spoelt nu het koelwater van de centrale.
Streng verboden te zwemmen. Het is vrij
wel onmogelijk te bepalen waar het
ouderlijk huis op de dijk moet hebben
gestaan. Warren had nooit kunnen ver
moeden hoe profetisch zijn woorden zou
den zijn: in treffende beschrijvingen voor
even zin geven aan de gelukkige speling
van de natuur, zodat het blijft, in onze her
innering, wanneer het natuurgebied
alweer is weggevaagd, zoals een broedko-
lonie door een plotseling opstekende
stormvloed.
Uit dezelfde periode van het natuurdag-
boek stamt een reeks in memoriam van
Jac. P. Thijsse uitgegeven gedichten. War
ren bewonderde de grondlegger van de
Vereeniging tot het Behoud van Natuur
monumenten zeer en heeft zelfs even de
hoop gekoesterd om hem op te volgen. Ik
citeer de eerste paar regels uit het derde
deel:
De strofen wiegen mooi mee op de golven
en de Kaloot is een prachtige metafoor
voor de aardbol waarop wijallemaal
geborgenheid zoeken. 'Zachte ronde dui
nen': ach, Zeeland in één zin.
Voordat dit verhaal een wending neemt en
we van de weemoed der herinnering
opstomen naar een aanstekelijk opti
misme over de toekomst van de provincie
en de kansen op natuurherstel, veroorlo
ven wij ons nog één oerherinnering aan
Zeeland. Over de wind. Want zonder wind
is er over dit land niet waarachtig te schrij
ven of te spreken. Als ik uit de elementen
er één zou moeten kiezen waaruit Zeeland
in het bijzonder is samengesteld, dan zou
ik kiezen voor de wind, meer nog dan het
water, het slib of het vuur. Luister naar wat
de in Vlissingen geboren dichter en schrij
ver J.C. van Schagen er over te zeggen
heeft in 'Zeeuws begin':
Wij zijn, na een eeuw of anderhalf van
gestage verliezen zachtjes aan gewend
geraakt aan een verarmd beeld van onze
natuur. We leven in één van de meest
vruchtbare delta's in de wereld, maar
ergens is er bij onze tijdgenoten het beeld
ingeslopen, dat we voor echte natuur toch
eerst op reis moeten. We leven in een
dichtbevolkt land, we moeten in elk geval
17 miljoen monden voeden - en volgens
sommige landbouwlobbyisten maar
meteen zeven miljard. Natuur mag er wel
zijn, maar je moet er ook niet te veel last
van hebben. Veiligheid gaat boven alles en
het water is verklaard aartsvijand nummer
één. En natuurlijk moet natuur renderen.
Als waterzuivering bijvoorbeeld, of als
bron van inkomsten uit toerisme. Des
noods als 'ecosysteemdienst'. En wij willen
haar graag beheersen. Natuur die zijn
eigen gang gaat, dat is iets voor de Ama
zone of Antarctica. Kunnen we hier niet
hebben. Daar komen Kamervragen van.
'Ik wilde, dat uw dood gemeld
Was door het ruisen van de schelpen
En door de branding, die vertelt
Van eeuwig heimwee, nooit te stelpen,
Terwijl ik lag geheel alleen
Tussen de zachte ronde duinen
Van de Kaloot,
Ik zie hem liggen in het zand, een jonge
vent, enigst kind, aarzelend nog over zijn
seksuele geaardheid, met het ruisen van
de branding in de oren en een hoofd vol
toekomstdromen, waaronder die van mis
schien wel groot dichter. Dan neemt hij
potlood en papier om een huldebetoon te
brengen aan iemand die hij zeer bewon
derde. Een rolmodel. Dat je daarbij een
beetje overdrijft en al snel wat eeuwigheid
toelaat in de schelpen zij hem vergeven.
'Dit Zeeuwse land, dat was als het zingen
van de wind in de telefoonpaal aan de weg
- je Vader leerde je reeds vroeg de bekorin
gen van dit lied - wijde verten roepen erin,
oude tijden peinzen erin - verlorenverlo
ren" roept het lied van de telefoonpaal,
maar het zegt ook dat je komen moet, het
dringt en houdt aan, dat je komen moet,
ergens ver achter de verste stranden, daar
moet het zijn, en het lokt en vraagt en tart,
het lied van de telefoonpaal in het Zeeuwse
land, en het is van een eindeloos beloven-'
Dames en heren, zo dadelijk gaan we een
belofte uitpakken, maar eerst nemen we
in dit tweede deel kennis van wat sobere
feiten en cijfers.
In de Europese biodiversiteitslijsten bun
gelt Nederland onderaan. Van de 28 lidsta
ten van de EU laten we nog nipt Malta
achter ons, de overige 26 EU-landen ken
nen een hogere soortenrijkdom dan
Nederland. Twee derde van onze
beschermde natuurgebieden bevindt zich
in een matige tot slechte staat van instand
houding. Rijksnatuurbeleid hebben we
onlangs afgeschaft, evenals een bewinds
persoon die het beleidsgebied tot zijn of
haar primaire verantwoordelijkheid
rekent. Natuur ressorteert onder het
ambtsgebied 'economie'. De provincies
voeren het natuurbeleid uit. Bedragen van
enige betekenis zoekt men vergeefs op de
Rijksbegroting. Een nationale biodiversi-
teitsdoelstelling ontbreekt, hoewel we
graag alle internationale conventies ter
6 wantij april 2016
