Sli^*
klein experiment enkele jaren geleden
met 'natuurlijk sluisbeheer' leverde ver
bluffende resultaten op. Een voedselketen
die voor het oog verdwenen leek, her
stelde zich in luttele maanden.
Zo ontstaat er een geweldige kans op het
terugbrengen van een brakke getijdendy-
namiek in het Haringvliet wanneer het Rijk
uitvoering geeft aan het kierbesluit in
2018. Een paar weken geleden mocht ik
een handtekening plaatsen op de Kop van
Scheelhoek onder een integraal plan voor
de ontwikkeling van de Noordrand van
Goeree. Goed, het betreft hier strikt geno
men een ontwikkeling in een belendende
provincie, maar u wilt het mij niet euvel
duiden dat ik het als voorbeeld aanhaal.
De plaatselijke wethouder van een confes
sioneel bevindelijke partij - om elke asso
ciatie met GroenLinks of de Partij voor de
Dieren meteen weg te nemen - hield een
gloedvol betoog over het zoeken naar een
optimum in de verhoudingen. Hij contras
teerde dat met een houding van individu
eel belanghebbenden die koste wat kost
streven naar een maximum voor de eigen
zaak. Verstandige woorden. De komende
jaren werkt daar een keur aan natuurbe
schermingsorganisaties schouder aan
schouder met gemeente, provincie, boe
ren, energiebedrijven, burgers en bouwers
aan een rijker gebied met meer kansen
voor recreatie, natuurontwikkeling in een
voormalige landbouwpolder, agrarische
structuurversterking, een transitie naar
hernieuwbare energie (wind) en een
nieuwe marke, waar wonen en natuur
beheren in een nieuwe verhouding tot
elkaar staan. De Nationale Postcodeloterij
heeft met een injectie uit het zogenaamde
'Droomfonds' de basis gelegd voor het cre-
eren van zoveel toegevoegde waarde.
En toen wij enige tijd geleden op zoek gin
gen naar geschikte locaties om schelpdier-
banken te herstellen in de Voordelta,
troffen wij nota bene buitengaats voor de
Grevelingendam een oesterveld aan van
platte oesters dat zich spontaan had her
steld. Het gebied meet nu al enkele voet
balvelden groot. U hoort het goed, de
platte oester, de inheemse lekkernij waar
van 90% uit onze wateren is verdwenen.
De Zeeuwse oesters van tegenwoordig zijn
merendeels Japanse exoten die ook nog
eens de hele Oosterschelde hebben geko
loniseerd en de echte Zeeuwse oester
hebben verdrongen. Op twee pilot locaties
wordt de komende jaren met vereende
kracht geprobeerd om het harde substraat
te herstellen, dat ooit 20% van de Noord
zeebodem uitmaakte. Wij weten nu al uit
onderzoek dat mosselbanken en oesterrif
fen tot twee maal de soortenrijkdom her
bergen in vergelijking tot een zanderige
bodem. Haaien, roggen en sepia's zetten
er hun eitjes af, de banken dienen als
kraamkamer voor jonge vis, als rustplek
voor trekvissen en als belangrijk foerageer-
gebied voor trekvogels en predatoren. Om
van natuurlijke kustbescherming nog maar
te zwijgen. Ook hier is de Nationale Post-
codeloterijde aanjager, maar inmiddels
hebben Rijk, Provincie en het Havenbedrijf
Rotterdam zich al gemeld als co-financier.
Dan kan het ineens hard gaan. Natuurbe
scherming in een nieuw jasje. Niet dat
eeuwige gejeremieer over het temperen
van de verliezen, maar vol op het klavier
om klinkende natuurwinst te boeken met
alle positieve maatschappelijk rendement
op de koop toe.
Wij zijn misschien ver afgedwaald van de
enorme natuurlijke rijkdom die de omge
ving van de jonge schrijver Hans Warren
kenmerkte, maar er is geen enkele reden
om niet te streven naar het herstel van
spectaculair hoge natuurwaarden. Toeris
ten, ondernemers, investeerders of poten
tiële nieuwe inwoners komen volgens mij
niet naar Zeeland voor een traktatie op
meer van hetzelfde. In onze eeuw van glo
balisering hebben we dringend behoefte
aan eigenheid. Vrijwel nergens anders in
Nederland kun je een weidsheid en een
natuurlijke dynamiek ervaren als hier in de
zuidwestelijke delta. Om dat zeebanket
samen te kunnen aanrichten, moeten er
wel een paar dingen veranderen. Bijvoor
beeld het gebeuk, tot vervelens toe, op de
economische waarde van natuur. Hou op!
Een gezonde ecologie vormt de basis voor
een florerende economie. Niet andersom.
En wie alleen zeurt om de prijs van alles,
kent uiteindelijk van niets meer de waarde.
Daarnaast - en daar had ik misschien in de
afgelopen 10 jaar bij het Wereld Natuur
Fonds nog wel wat meer aandacht voor
mogen vragen - zouden we ons sterker
bewust moeten zijn van de verwevenheid
van natuur en cultuur. Biologen kijken veel
te weinig op van de slikken en schorren
waarover zij gebogen staan naar een cul
tuur die is doordesemd met natuurwaar
den. En de schrijvers, dichters, schilders en
musici onder ons zouden zich wat meer
gelegen mogen laten liggen aan de staat
van de natuurlijke omgeving. In een mono
cultuur floreert slechts één gewas, en op
de monocultuur gedijt louter een
MacWorld.
Wie het Zeeuwse eert, koestert daarom
zijn landschap in al zijn veelkleurige uit
drukkingsvormen en hoort in 'economie'
opnieuw het Griekse woord voor 'huis',
oikos weerklinken. Een heel ander geluid
dan het gerinkel van munten.
Ik dank u voor uw aandacht.
Johan van de Gronden is filosoof,
schrijver en directeur van het
Wereld Natuur Fonds.
wantij april 2016 9
