Eeuwen geleden leefde de mens sober,
gebruikmakend van energiebronnen als hout en veen
om het huis te verwarmen en dierlijke oliën om licht
te krijgen. De huizen waren gemaakt van steen, hout,
leem en geïsoleerd met plaggen, stro en wol. Aan dat
tijdperk kwam een einde.
Circulaire biobased
economie
Materiaalkeuze
Willem Böttger
Met de actieve winning van steenkool en
later aardolie en gas, zijn de levensom
standigheden sterk verbeterd. Sinds de
industriële revolutie hebben die goed
kope fossiele energiebronnen er ook voor
gezorgd, dat we bijzondere materialen
hebben kunnen ontwikkelen, zoals
minerale wol als isolatiemateriaal en
carbon-composieten voor sterke en lichte
constructies. Maar ook aan dit tijdperk
komt een einde.
Om de groei in gebruik van fossiele
brandstoffen en schaarse aardmaterialen,
de klimaatverandering en de milieuver
vuiling (binnenshuis en buitenshuis) om
te buigen, heeft de overheid besloten om
naar het jaar 2050 een circulaire,
biobased economie te ontwikkelen. In dit
kader is het lectoraat Biobased Bouwen
opgericht. Het lectoraat is onderdeel van
het Centre of Expertise Biobased
Economy, een samenwerking tussen
Avans Hogeschool en HZ University of
Applied Science (HZ). Kernthema's bij het
lectoraat zijn:
Hoe laten we de ontluikende kiem
biobased bouwen uitgroeien tot een
mooie boom, in een maatschappij
waarin het verstandige het vaak aflegt
tegen macht en marketing?
Hoe kunnen andere waarden dan
milieuvriendelijkheid alléén bijdragen
aan de doorbraak van biobased
bouwen?
Hoe kan actie in plaats van praten
leiden tot versnelling van de groei van
de markt voor biobased bouwproduc
ten en -systemen?
Materialen, productie en ontwerp
vormen samen een speelvlak. Als je één
van de drie verandert, moeten de andere
ook aangepast worden. Als je een brug
van biocomposiet wilt maken, in plaats
van beton, moet je het ontwerp en de
productietechniek aanpassen aan de
specifieke eigenschappen van het nieuwe
materiaal. De natuur is inspiratiebron.
De natuur werkt met basismaterialen,
benut vooral zonne-energie en maakt
gebruik van organische vormen om de
specifieke functionaliteiten te bereiken.
Het lectoraat focust op lokale
grondstoffen:
Bio-composieten zijn opgebouwd uit
natuurlijke vezels als vlas en hennep,
gecombineerd met een (gedeeltelijk)
biologische hars. Samen vormen zij
een sterk, stijf en licht constructiema
teriaal.
Tijdens de groei van schimmels op
vezelige en voedzame restmaterialen
uit de landbouw wordt een dicht
netwerk van mycelium gevormd.
Afhankelijk van de soort mycelium,
vezels en voedsel en de druk, kunnen
de materialen hard zijn, maar ook
rubberachtig.
Met kalkhennep, een mengsel van kalk
en de houtige delen van de hennep-
steel (de scheven) kunnen buitenmu
ren, wanden en zelfs daken worden
geïsoleerd. Kalkhennep heeft een
interessante vochtregulerende
werking, waardoor een comfortabel en
gezond binnenklimaat te bereiken is.
8 wantij december 2017
