De Nieuwe Delta
Historisch perspectief
Klimaatverandering
terwijl we juist 75 miljoen krijgen om de
natuursituatie structureel te verbeteren.
Nogmaals: moet alles opzij gaan voor
sectorale projectontwikkeling, of gaan we
op zoek naar een strategisch evenwicht in
belangen: alle partijen aan tafel.
Dat is waar het in al die gevallen om gaat,
en ook over hoe het er dan vervolgens
uitziet en of je je er daardoor positief mee
kunt verbinden.
Enkele jaren geleden initieerde ik het
produceren van een boek over de
transities die na de Deltawerken in de
delta zijn gerealiseerd of die binnenkort
nog komen. Samen met de Hogeschool
Zeeland en de TU Delft heeft onderzoek
ster Bianca de Vlieger dat boek gemaakt
en dat leverde een indrukwekkend
overzicht van circa 150 projecten in
De Vlaams-Nederlandse Delta, en dat staat
dan naast het beeld dat de delta af was na
voltooiing van de Deltawerken,
en dat de Delta van Zeeland is. Beide zijn
niet erg precies. De Deltawerken zijn
weliswaar af, maar het werken aan de
delta is nooit af, zo blijkt uit de inventari
satie van Bianca. En dit boek is nu een
leerboek voor de onderwijsinstellingen,
maar wellicht voor u ook een aanrader.
(Bianca de Vlieger: De Nieuwe Delta,
De Rijn-Maas-Schelde Delta in verandering
- Uitgeverij Japsam Books, 260 pagina's,
24,95 euro.)
Het historisch perspectief is uiterst
complex voor de Vlaams-Nederlandse
Delta. Er ontstaat een beeld van oorlogen
en scheiding, van een landschapsvorming
in dienst van de mens en de techniek en
van productie in plaats van een leven met
de natuur. Kunnen we het volhouden dat
de aarde geheel dienstbaar is aan de mens
of moeten we aanvaarden dat de mens als
onderdeel van de natuur moet worden
beschouwd, zoals de grote denkers als
Humboldt en Darwin ons voorhouden.
Waarbij we ons wel beschermen tegen de
ongemakken die de natuur ons brengt.
Maar inmiddels leven we in het Antro-
poceen, de tijd waarin de veranderingen in
de wereld door menselijk handelen
dominant geworden zijn en we kennen of
erkennen de risico's daarvan nog altijd
niet. De gevolgen zijn groot, migratie,
droogte, klimaatverandering, oorlogen.
En een structurele liberalisering en
individualisering die ons op onszelf
lijkt terug te werpen, al leven we in
grote welvaart.
Klimaatverandering is het gevolg van het
gebruik van fossiele brandstoffen, zo
houden de wetenschappers ons voor.
Wat kunnen we eraan doen? Adaptatie en
mitigatie. Aanpassen en tegengaan. En ik
wil daarop ingaan met drie grote kansen,
drie van de grote opgaven (er zijn er
uiteraard meer, maar dan wordt mijn
presentatie te lang):
1. De havens
2. De opgave van de deltawateren
3. De energietransitie als opgave.
Om tenslotte bij de vraag te komen welke
12 wantij mei 2018
