Spiegel van
verleden, venster
op de toekomst
Landschapsatlas van de Oosterschelde
De Oosterschelde is een belangrijk gebiedsdeel in het
toekomstige Geopark Schelde Delta. Kort geleden
verscheen een lijvig boekwerk 'Landschapsatlas van
de Oosterschelde', een mooi geïllustreerd
standaardwerk over de landschapshistorie van de
Oosterschelde. Daarin wordt een samenhangend
overzicht van de ontwikkeling van het landschap
vanaf de prehistorie tot heden beschreven, waaraan
een visie op de toekomst is toegevoegd.
Mens en natuur
1953
OOSTERSCHELDE
Prunje
Peter Louwerse
Jan Willem Bosch uit Gapinge is, samen met
Kees Bos, één van de auteurs. Hij zegt: 'Bij
het afronden van de Atlas hoorden we dat
er een aanvraag voor een UN ESCO Geopark
Schelde Delta was opgestart. Op de valreep
konden we hier nog een paragraaf aan
wijden. Het belang van de status UNESCO
Geopark is groot. Er zal nauwlettender
worden gelet op de grote waarden van het
gebied en het is een stimulans voor
projecten die dit ondersteunen. Zowel de
bescherming als Nationaal Park en door
Natura 2000, waren voor de Oosterschelde
niet altijd voldoende om kwaliteitsverlies te
voorkomen. Extra aandacht en bescherming
bij planologische beslissingen zijn dus
zeer welkom.'
In de Atlas van de Oosterschelde wordt het
samenspel van mens en natuur door de
eeuwen heen in de landschapsontwikkeling
van het gebied in prachtige afbeeldingen
belicht. Bedijkingen, sedimentaties,
stormrampen, moerneringen en Deltawer-
Landschapsatlas van de Oosterschelde. Uitgeverij Bos
Böttcher, Kouderkerke 2018. (440 pagina's59,50)
www.landschapsatlas.nl
ken hebben veel invloed gehad. Rivieren
werden afgesloten, de dynamiek van
getijden ging deels verloren, er ontstond
zandhonger en er zijn - vooral in de 16e
eeuw - veel land en woongebieden
verdwenen.
De auteur legt uit waarom de mens ingreep.
'Landaanwinning was winstgevend, evenals
ruilverkaveling. Veiligheid was en blijft
natuurlijk een belangrijk thema. En vergeet
niet de inundaties bij militaire operaties.
Recenter is het besef dat ook natuurwaar
den hersteld en behouden moeten worden.'
Aan de hand van diverse voorbeelden uit de
Atlas laat Bosch zien hoe ingrijpend het
menselijk handelen kan zijn. 'Na de Ramp
van 1953 is Schouwen-Duiveland bijna
helemaal herverkaveld. Het is van een
LANDSCHAPSATLAS VAN DE
5PIEGEL VAN VERLEDEN. VENSTER OP DE TOEKOMST
kleinschalig landschap een soort 'Noord
oostpolder' geworden. Bijna alles is
rechtgetrokken en vlak gemaakt. In deze tijd
zou dat zeker niet meer zo gebeuren.'
Een van de voorbeelden die Bosch in de
Atlas aanhaalt is De Prunje op Schou-
wen-Duiveland. Dit gebied valt binnen
grenzen van het Geopark en toont diverse
volledige gedaanteverwisselingen in de
afgelopen 60 a 70 jaar. Vóór 1953 een
kleinschalig gebied zoals nu bij Nisse in de
Zak van Zuid-Beveland met grasland en zelfs
nog een eendenkooi. Vanwege de zoute
kwel was er geen akkerbouw. Na de
herverkaveling is alles rechtgetrokken. Maar
de beoogde mogelijkheden voor akkerbouw
werden geen succes. Het gebied was nog
steeds te zout. Dit bracht Thijs Kramer op
16 wantij januari 2019
