De watervallen
van Kruibeke
Het is hoog water op de Schelde bij Kruibeke onder
Antwerpen. Als het water 5 meter TAW (Belgische
NAP) komt, stroomt het door een opening in de dijk.
Eerst rustig, maar dan steeds woester, tot een ware
waterval de polder instroomt. Alarm? Nee, dit is een
gecontroleerde overstroming volgens het Sigmaplan,
een staaltje waterbouwkundig vernuft in het
Vlaamse deel van het Geopark.
Toename hoog water
Sigmaplan
Willem de Weert
Het getijdeverschil aan de monding van
de Westerschelde bij Vlissingen is vier
meter, maar loopt stroomopwaarts in het
zich versmallende estuarium steeds
hoger op. Soms tot catastrofale hoogte
zoals in 1953 7,77 m), toen Antwerpen
overstroomde, dijken overspoelden en op
verschillende plaatsen doorbraken. De
Ramp maakte ook in België slachtoffers,
achttien in getal.
De Ramp van 1953 was een zeldzame
samenloop van omstandigheden als
springvloed, een noordwesterstorm en te
lage dijken. Maar metingen op de
Schelde sinds 1888 laten zien dat het
niveau van het gemiddelde hoog water
geleidelijk steeds hoger wordt (zie
grafiek). Op 100 km van Vlissingen is de
vloedgolf die de Schelde opgaat al
gestegen van 4,60 m een eeuw
geleden, naar 5,50 m nu. Daar zal naar
verwachting nog 85 cm bijkomen. En
dan zijn bijzondere omstandigheden zoals
extreme regenval, de Schelde is een
regenrivier, buiten beschouwing gelaten.
Toen in 1976 de waterstanden opnieuw
gevaarlijk hoog waren en de dijken het op
sommige plekken begaven, lanceerde de
Vlaamse overheid het Sigmaplan.
Allereerst werden de dijken verstevigd en
verhoogd, een bekende waterstaat
kundige reactie. Maar er kwam ook een
controversiëler plan: langs de Schelde en
andere Vlaamse rivieren zoals de Demer,
Dijle en Nete moesten gecontroleerde
overstromingsgebieden komen (zie
kaart). Het was eenzelfde plan als Ruimte
voor de Rivier in Nederland dat later, uit
de jaren negentig, stamt. In Vlaanderen
rees verzet, vooral van boeren en lokale
politici, met argumenten die ons bekend
voorkomen: je geeft geen
cultuurlandschap terug aan het water.
Maar de Vlaamse regering zette door, de
potpolders kwamen er. Op woensdag 3
januari 2018 was de proef op de som.
Het waterpeil van de Schelde steeg
wederom tot gevaarlijke hoogte door
opnieuw een combinatie van springtij en
storm op de Noordzee zoals in '53. De
potpolders stroomden vol en bufferden
het overtollige rivierwater. In Kruibeke
was het de eerste keer dat de 600 ha
grote polder volstroomde. Het
Sigmaplan werkte!
n 1M Ut ut
Gemiddeld hoog water (GHW) op de Schelde bij
Antwerpen
18 wantij januari 2019
