•".'lï:'
Klimaatverandering is niet enkel voorbehouden aan
het tijdperk van de mens. Het klimaat op aarde is
nooit stabiel geweest, maar het proces gaat normaal
gesproken zo langzaam dat het zich onttrekt aan
menselijke observaties. Bovendien zijn de effecten
ervan veelal pas later merkbaar. Alsof de natuur het
zelf nog niet in de gaten heeft dat het kouder of juist
warmer is geworden.
Oer-Schelde
Gat in de tijd
leester Van der Heijden groeve in Nieuw-Namen. Foto: Geopark Schelde Delta.
I Aspiring Unoscc
ftlcr.nl ftnoPnrk
Peter Maas
Het landschap heeft soms een verrassend
sterk geheugen. Een fraai voorbeeld
daarvan vinden we 'op de Kouter', op de
Vlaams-Nederlandse grens bij Nieuw-
Namen. Je staat hier zo'n vijf meter boven
NAP, op een voor Zeeland merkwaardige
hoogte. Het is dankzij de 'Meester van der
Heijdengroeve' dat we getuige kunnen zijn
van de bijzondere opbouw. Allerlei kleine
zandlaagjes zijn op elkaar gestapeld, met
daartussen tal van fossiele schelpjes.
Sommige van de soorten die hier gevonden
worden komen niet eens meer in onze
streek voor, maar zijn meer bekend uit
Midden- of Zuid-Europa. Kennelijk was dit
ooit een strandvlakte en lag die meters
hoger dan het huidige strand. Het
landschap vertelt ons dat op deze plaats
ooit de zeespiegel een stuk hoger stond én
dat het een stuk warmer was dan nu. Het
zijn lagen die afgezet zijn tijdens het
Plioceen, circa 3,5 miljoen jaar geleden.
Deze strandvlakte strekte zich uit over een
veel groter gebied dan de omgeving van
Nieuw-Namen. Maar alleen hier zijn deze
lagen gespaard gebleven. Alles om De
Kouter heen is in de loop der tijden
weggeslagen, geërodeerd en afgevoerd
door de 'Oer-Schelde'. Maar door de
aanwezigheid van harde lagen waarin ijzer
is neergeslagen, kreeg de rivier geen grip
op dit stukje landschap.
Er is nog een bijzonder fenomeen in deze
groeve waar te nemen. Bovenop de oude
lagen van het Plioceen, is dekzand afgezet
in het Laat-Pleistoceen, ongeveer 10.000
jaar geleden. Toen werd zand vanuit het
droog staande Noordzeebekken met de
wind meegevoerd en in dekzandruggen
afgezet. Het is vooral deze overgang tussen
het Plioceen naar het Pleistoceen, die de
groeve uniek maakt. Het grensvlak tussen
de twee geologische lagen markeert een
zogenaamd 'hiaat', een gat in de tijd. Lagen
van 3,5 miljoen jaar worden direct gevolgd
door lagen van 10.000 jaar oud. Waar is de
tussenliggende periode gebleven? Er is
geen spoor van terug te vinden. We
hebben geen idee hoe het klimaat toen
was of wat er aan levensvormen of
ecosystemen waren. De Meester van der
Heijdengroeve leert ons dat het klimaat
voortdurend verandert en dat daardoor de
zeespiegel vele tientallen meters hoger of
lager kan komen te staan. Niet onbelangrijk
is te beseffen dat ook alle daarbij beho
rende levensvormen veranderen en niet
zelden van de aardbodem verdwijnen. Op
z'n best laten ze fossiele sporen na.
Peter Maas is boswachter bij
Staatsbosbeheer.
Bron:Tebbens, L.A. en S. Kluiving2011: Nieuw Namen
Meester van der HeijdengroeveHulsterloostraat.
Archeologische begeleiding en geologische
profielopnamen. BAAC rapport A-10.0427
wantij januari 2019
