Het monster
geanalyseerd
Op bezoek bij het Laboratorium Zeeuwse Waterschappen
De sector Waterbeheer telt 124 mede
werkers en is daarmee de grootste van de
vier sectoren binnen waterschap Zeeuwse
Eilanden. De opdracht is tweeledig: zorgen
dat het binnenwater op het juiste peil én van
een goede kwaliteit is. Vier afdelingen binnen
de sector houden zich met het laatste bezig.
Of hun inspanningen ook effect hebben is
maar op één manier te controleren: regel
matig monsters nemen en die analyseren.
Dat gebeurt bij het Laboratorium Zeeuwse
Waterschappen in Sluiskil. Het laboratorium
werkt hoofdzakelijk voor en wordt betaald
door alle vier de Zeeuwse waterschappen.
Het onderzoekt voor hen monsters van indus
trieel afvalwater, diverse water- en slibstromen
van afvalwaterzuiveringsinstallaties (awzi's),
oppervlaktewater, grondwater en water
bodems. De uitslagen van de analyses gaan
binnen ons waterschap naar de afdelingen
ongeluk in het lab, dan moeten we precies
weten wie er in huis is'. Op weg naar een van
de lichte kantoorruimtes met uitzicht over
het kanaal Terneuzen-Gent, zie ik al een aan
tal collega's in witte jassen bezig en waan mij
even in het scheikundelokaal van vroeger.
Behalve het hoofd en de twaalf analisten
werken er op het lab vier monsternemers,
een monsternemingscoördinator, een kwali
teitsfunctionaris en een administratieve
kracht. Of het druk is? Ellen: 'Altijd volop
werk. Onze opdrachten komen op twee
manieren binnen. De waterschappen geven
elk jaar in november door welke plaatsen het
komend jaar routinecontroles moeten onder
gaan. Die verwerken we in een jaarplanning
met behulp van het LIMS (Laboratorium
Informatie Management Systeem).
Tussentijdse opdrachten zoals metingen van
bedrijfsafvalwater, een speciaal project of een
een demonstratie krijg wat je allemaal kunt
met het LIMS. Elk monster krijgt via het
systeem een unieke formuliercode of volg
nummer. Het LIMS is zo geprogrammeerd
dat er voor alle werkzaamheden die aan een
opdracht vastzitten, zoals analyses, veldmetin
gen, enz. een ingang is. Via het programma
komen de monsternemers aan hun werklijs-
ten en stickers voor de monsterflessen en de
analisten aan hun werkopdrachten en analyse
formulieren. Bovendien voert iedereen die
een bepaalde handeling verricht aan een
opdracht zijn bevindingen in het LIMS in.
Aan het eind van de rit is het beeld dan
compleet. Het systeem is echter enorm traag.
Waarschijnlijk wordt binnenkort besloten
over te gaan op ILIS (Integraal Laboratorium
Informatie Systeem), dat bij ongeveer 70%
van de Nederlandse waterschappen in
gebruik is.
door Mariette van Gorkum
Technologie Riolering, Zuiveringsbeheer en
Planvorming Onderzoek Oppervlaktewater.
Ze gebruiken ze bij het maken van nieuw
riolerings- en zuiveringsbeleid, om te contro
leren of de awzi's naar behoren functioneren
en om te weten te komen hoe het met de
kwaliteit van het oppervlaktewater is gesteld.
De afdeling Belastingen Invordering ten
slotte berekent ermee hoeveel verontreini
gingsheffing bedrijven, die hun afvalwater
via de riolering op een van de zuiverings
installaties van het waterschap lozen, moeten
betalen.
Volop werk
Wanneer ik mij bij de receptie van het labora
torium meld, moet ik mij eerst inschrijven. Uit
voorzorg voor industriële spionage? 'Nee, vei
ligheidsvoorschrift', lacht hoofd van het labo
ratorium Ellen Lambert. 'Gebeurt er een
calamiteit worden er later tussengevoegd.
Elke week maken we hiervan een gedetail
leerde werkplanning.'
Zo gauw mogelijk de koelcel in
Elke middag dragen de monsternemers de die
dag genomen monsters over aan één van de
analisten, die aan de hand van de overdrachts-
lijst controleert of alle gegevens kloppen.
Hiervoor is een speciale ontvangstbalie.
Daarna gaan de monsters onmiddellijk de
koelcel in, die permanent op 4°C gehouden
wordt. Ik kijk rond in de koelcel en zie hon
derden flessen en potjes staan. Ellen: 'De
watermonsters blijven hier tien dagen be
waard nadat de analyses zijn afgerond, de
bodemmonsters dertig dagen. Hoe we weten
waar we ze kunnen terugvinden? Simpel,
volgens de opbergcode die op de sticker
staat.' Ik vind het niet zo simpel, waarna ik
Maandag koper, dinsdag nikkel
Terug naar de koelcel, waar de gisteren inge
leverde monsters op twee karren staan voor
gesorteerd. 'Het laboratorium heeft twee
afdelingen, een voor onderzoek op zware
metalen en een voor fysisch chemisch onder
zoek' vertelt analiste Carolien Vervaet.
'Analyses van organische stoffen zoals pak's,
pcb's, bestrijdingsmiddelen en olie doen we
hier niet. Die bepalingen besteden we uit aan
daarin gespecialiseerde laboratoria.' We vol
gen eerst de kar die op zware metalen onder
zocht moet worden. Carolien: 'De monsters
conserveren als voorbehandeling, wat de
monsternemers al hebben gedaan, is niet vol
doende. Om ze te kunnen analyseren moeten
sommige monsters ook nog voorgekookt
worden met een bepaalde zuuroplossing.
Dit noemen we destrueren'. Ik loop mee naar
de onderzoeksruimten voor zware metalen
vuaterwerker
4
september 1996
