Inlaag 1678: pas 'in actie' in 1953 De inlagen langs (I) Een inlaag is een stuk land achter de zeedijk, dat van het achterland is afgescheiden door een andere, klei nere dijk, die inlaagdijk wordt genoemd. Inlaagdijken zijn ooit gemaakt om extra zekerheid tegen overstroming als gevolg van dijkval te bieden, vooral op plaatsen met een steile vooroever. Begeeft de zee dijk het, dan is er altijd nog de inlaagdijk die het water in de inlaag houdt. De Nederlandse taal heeft een mooi synoniem in voorraad: zorgdijk. De inlaagdijk doet dus dienst als reservedijk en is in de meeste gevallen gemaakt van de grond uit de inlaag, zodat de inlaag ten opzichte van NAP lager ligt dan de directe omgeving. Aan dit ver schijnsel dankt de inlaag zijn Zeeuwse bijnaam 'kuup'. Door de lage ligging van de inlaag is deze ook vaak zeer waterrijk. Veel inlagen hebben in de loop van de tijd hun functie bewezen en zijn daarna aan de zee prijsgegeven. Toch zijn er ook nog heel wat in tact. In het gebied van Zeeuwse Eilanden zijn er ruim dertig, waarvan de meesten op Schouwen-Duiveland en Noord- Beveland te vinden zijn. De inlaagdij ken rond deze inlagen hebben nog altijd een waterkerende functie en worden dan ook als zodanig door het waterschap onderhouden. Er zijn heel wat verschillen te constateren: jong en oud, groot en klein, natuur gebied en landbouwgrond, met en zonder bebouwing. De Waterwerker start in dit nummer een serie over vier inlagen, verspreid over ons gebied, zodat een breed beeld ont staat van dit bijzondere middel om onze veiligheid te waarborgen. Om te beginnen wordt u meegenomen naar de enige inlaag van Walcheren, tevens de oudste van Zeeuwse Eilanden: de inlaag 1678 ten zuiden van Ritthem, die pas in 1953 'in actie kwam'. Ook is deze inlaag bijzonder omdat hij niet het domein van plant en vogel, maar van de boer is. Steilste vooroever Waarschijnlijk als gevolg van een zich ver plaatsende vaargeul, waardoor vooroever en dijk kwetsbaarder werden, werd lang geleden als extra beveiliging voor Ritthem en omge ving een inlaagdijk nodig geacht. In 1677 was er een dijkval, waarvan het gevaar direct werd ingeperkt door het aanleggen van een korte nooddijk (kadijk), die tot in de 18e eeuw in stand bleef. De veel degelijkere en langere inlaagdijk werd in 1678 gelegd en ligt er nog. De inlaag heeft geen officiële naam, maar wordt vaak aangeduid als 'inlaag 1678'. De voorliggende vooroever bleef de eeuwen door zorgen baren. Zo zorgde de Polder Walcheren vanaf 1922 voor het leggen van een veld van zinkstukken, waarmee de vooroever - de steilste van Nederland - werd afgedekt en beschermd tegen verdere afschu ring. Het toenmalige Waterloopkundig Laboratorium te Delft had berekend dat dat door Arend van der Wel de enige methode was om dijkval te voorko men. Tot in 1947 werden ongeveer 85 zink stukken gezonken (tot maar liefst vijftig meter diepte!), waardoor een aaneengeslo ten oppervlakte van ruim twintig hectare vooroever werd bedekt. Zandzakken In februari 1953 beschadigde de zeedijk vóór de inlaag zodanig dat de inlaag onderliep. Op drie plaatsen sloegen wind en water bres sen in de dijk. In de rampnacht werd de cou pure in de achterliggende inlaagdijk door de dijkwacht gesloten en de inlaagdijk deed ver volgens waarvoor hij eeuwen geleden was aangelegd: het aandringende zeewater werd alsnog tegengehouden en de inwoners van Walcheren werden voor overstroming behoed. Met zandzakken werd de dijk direct provisorisch hersteld. In de tweede week van februari werden met hulp van het leger de bressen gedicht. Hierna werd het zeewater uit de inlaag geloosd: via een duiker in de inlaagdijk op de watergang die naar de Zuidersluis leidt. Ook werd al snel de inlaag dijk verhoogd. Poldertje van Cevaal De inlaag 1678, de enige inlaag op Walcheren, staat vooral bekend als 'het pol dertje van Cevaal'. De volksmond spreekt blijkbaar zijn eigen taal, want een polder is op een heel andere manier ontstaan dan een inlaag. Maar - toegegeven - het eindresultaat is - zeker na zoveel jaren na 1678 - voor het oog hetzelfde. Er circuleert nog een andere naam: inlaag de Schone Waardin, genoemd naar de vroegere herberg en opzichterswo ning die daar aan de zeedijk heeft gelegen. Door een weggetje is de huidige inlaag in tweeën gedeeld. Het westelijke, kleinste deel is van Staatsbosbeheer, dat er een klein niet- waterwerker 14 maart 1997

Tijdschriftenbank Zeeland

Scheldestromen/de Waterwerker | 1997 | | pagina 14