Woensdag 4 maart 1998 staat bij alle waterschapsmedewerkers met rood in
hun agenda aangekruist. Die dag zullen de verkiezingen voor de nieuwe
algemene vergadering van waterschap Zeeuwse Eilanden plaatsvinden. Het
zijn de eerste verkiezingen die door het nieuwe waterschap worden ge
organiseerd. Al meer dan een jaar is een aparte werkgroep bezig met de
voorbereidingen. U krijgt in deze bijdrage een kijkje achter de schermen.
Het waterschap is in vier kiesdistricten inge
deeld: Tholen en Sint Philipsland, Zuid-
Beveland, Schouwen-Duiveland en tenslotte
Walcheren met Noord-Beveland. De aspirant
bestuursleden stellen zich kandidaat voor een
bepaald district. Daardoor krijg je dat ze een
band hebben met dat gebied; ze kennen de
dijken, bermen, sloten en wegen en bovenal,
ze kennen de mensen. Bovendien kunnen de
bewoners het bestuurslid dan gemakkelijk
benaderen met hun vragen. In ieder district
kiest men vertegenwoordigers voor de cate
gorieën ingezetenen, gebouwd en onge
bouwd. Voor de vierde categorie, bedrijfsge-
bouwd, zullen de bestuurders op 4 maart
door de Kamer van Koophandel gekozen
worden.
Dit keer zijn de pachters er niet meer bij.
Provinciale Staten hebben besloten dat de
pachters geen aparte categorie meer zullen
vormen. Provinciale Staten stellen verder ook
de verdeling van de aantallen bestuursleden
per categorie en per district vast. Hierdoor
wordt gegarandeerd dat ieder district zijn
eigen vertegenwoordigers krijgt. In totaal
zullen er 35 bestuursleden voor Zeeuwse
Eilanden komen.
Onder, boven, links, rechts
Al maanden is de werkgroep verkiezingen
bezig alles in nette banen te leiden. Een
grote moeilijkheid bij waterschapverkiezin
gen is dat ze zo anders zijn dan gemeente
raadsverkiezingen. Mensen raken in de war
en snappen het verschil niet. Daardoor heb
ben we het berucht geworden 'nummer-één-
effect' gekregen. Bij waterschapsverkiezingen
is de volgorde van de kandidaten op het
stembiljet volstrekt willekeurig. Maar de
mensen zijn zo gewend aan het partijenstel
sel, dat ze automatisch toch veel op nummer
één van een bepaalde categorie stemmen.
Om dit op 4 maart te voorkomen, gaat
waterschap Zeeuwse Eilanden een 'rond'
stembiljet gebruiken. Het briefje is weliswaar
vierkant, maar de namen staan in alfabeti-
december 1997
sche volgorde in een grote cirkel en niemand
staat meer boven- of onderaan. Het water
schap verwacht dat nu de mensen veel
bewuster op een bepaalde kandidaat gaan
stemmen.
Druk, druk, druk
Diverse disciplines zijn in de werkgroep ver
kiezingen vertegenwoordigd: iemand voor
juridische zaken, voor automatisering,
iemand voor het overleg met de gemeenten,
voor communicatie met de burgers, voor de
catering en de inrichting van de stemloka
len. De oproepen dienen op tijd de deur uit
te gaan, de stembiljetten moeten gedrukt, de
stembureaus moeten bemand worden, ieder
een moet weten wat hij daar te doen heeft,
de stemmen zullen geteld moeten worden en
nog veel meer. Aan alles wordt gedacht. Het
is een heidens karwei en het kost een lieve
cent, ruim 7 ton. Maar dat is de prijs van de
democratie, want het waterschap hoopt
uiteraard dat zoveel mogelijk mensen hun
stem komen uitbrengen.
Gerrit Vos kijkt naar de juridische aspecten:
termijnen, procedures en uitleg van regelin
gen vallen onder zijn verantwoordelijkheid.
Op zich is de regelgeving glashelder, zegt hij.
Tot in detail is in het kiesreglement alles
beschreven: advertenties, termijnen, enzo
voorts., tot op de punten en komma's. Dat
moet ook wel, want het luistert heel nauw.
Het gevaar dat de verkiezingen anders ongel
dig zijn, is veel te groot. Dat zou een grote
ramp zijn, niet alleen financieel, maar ook
gezien al het werk dat eraan vast zit.
Alle mogelijke en onmogelijke problemen
worden door de commissie uitgedacht, om ze
zover het kan te ondervangen. Stel je voor
dat we 's morgens niet in een van de stembu
reau 's kunnen omdat de sleutel weg is, of de
beheerder komt niet opdagen. De bureaus
móeten van 8.00 uur tot 20.00 uur open zijn
(een uur langer dan vorige keren), dus we
móeten er op tijd in. Gerrit zegt gekscherend:
'dan slaan we maar een ruitje in'. Op de dag
zelf zal een crisisteam stand-by staan en alle
onverwachte probleempjes oplossen, leder
stembureau heeft dan ook telefonische ver
binding met Goes via het gewone net of via
GSM-toestellen.
Oproep
Alleen al het maken van de oproepkaarten is
een forse kluif. Voor de oproep voor de inge
zetenen heeft het waterschap zijn gegevens
van het GBA, de gemeentelijke basisadminis
tratie, in eigen beheer. Dat is een geautoma
tiseerd bestand; geen probleem dus. Maar tot
het laatste moment verandert daar nog van
alles in. Mensen verhuizen, overlijden, schei
den. Omstreeks 5 januari bevriest het water
schap het bestand en gaat aan de gang. Wel
worden tot op het allerlaatste moment,
enkele weken voor 4 maart, nog de overlede
nen uit het bestand verwijderd. Het is zo
pijnlijk als een overledene nog een oproep
krijgt om te gaan stemmen.
Maar dan komt het probleem met de catego
rieën gebouwd en ongebouwd. Daarvoor
moet het GBA-bestand gekoppeld worden
aan dat van het kadaster en dat moet voor
een deel met de hand verwerkt worden.
Soms komen de namen niet overeen, wordt
bijvoorbeeld meneer De Keijser ook wel als
De Keyser geschreven. Is dat dezelfde per
soon? Dat moet dus gecontroleerd worden;
adres en geboortedatum worden vergeleken.
Het volgende probleem is dat je het de kie
zers zo gemakkelijk mogelijk wilt maken. Als
ze gaan stemmen voor de gemeenteraad, wil
je ze naar hetzelfde stemlokaal sturen voor
de waterschapsverkiezingen. Ook moeten ze
daar voor al de categorieën kunnen stemmen
waarvoor ze gerechtigd zijn Het is helemaal
