lagere dieren zoals regenwormen en spinnen)
is niet rijk aan soorten. Een deel van de soor
ten die in brakke wateren kunnen worden
aangetroffen is echter volledig aan dit water
type gebonden en bepaalt het volledig eigen
karakter van de levensgemeenschap. Het gaat
hierbij dan vooral om vertegenwoordigers
van de dierengroepen kreeftachtigen, kevers
en slakken.
Bedreigingen
De kenmerkende levensgemeenschappen van
brakke binnenwateren dreigen nu te verdwij
nen als gevolg van een aantal grote verande
ringen in de laatste decennia. Als belangrijk
ste bedreiging kan de imkrimping van het
aantal brakke wateren genoemd worden.
Door de eerder genoemde afsluiting van de
Zuiderzee is in de omgeving brak binnenwa
ter zoeter geworden. Daarnaast halen boeren
steeds meer zoet water naar (voormalig)
brakke gebieden toe voor de besproeiing,
aangezien brak water ongeschikt is voor de
landbouw.
Een andere bedreiging is de sterk afgenomen
waterhoeveelheid in sloten in veel agrarische
gebieden als gevolg van de verdergaande
peilverlagingen.
Door hevige regenval of zonneschijn kan het
zoutgehalte in de sloten bovendien sterk
verdunnen of indampen. Deze maatregelen
die grotere fluctuaties in het zoutgehalte
veroorzaken, betekenen vaak het einde
Wie denkt aan zout water, denkt natuurlijk
meteen aan de zee!
voor de brakwaterlevensgemeenschap.
Een derde oorzaak van het verval van de
brakwaterlevensgemeenschappen is de toena
me van de eutrofiëring: vergroting van de
voedselrijkdom in oppervlaktewater door
onder andere fosfaten en nitraten. Het van
nature al vrij hoge gehalte aan voedingsstof
fen is door intensief agrarisch grondgebruik
echter zo groot geworden dat algen de brak
ke wateren domineren. Hogere waterplanten
verdwijnen als gevolg van gebrek aan licht.
Bescherming nodig
Brakke milieus komen in Nederland nog
slechts voor in smalle stroken langs de kust en
alleen daarom al zijn ze als zeldzame wateren
te beschouwen. Het behoud van deze keten
brakwatergebieden is nodig om vergaande
isolatie van (kleine) brakke gebieden te voor
komen, zodat de uitwisseling tussen popula
ties mogelijk blijft. Hier ligt voor Nederland
een internationale verantwoordelijkheid, aan
gezien in noordwest-Europa over het alge
meen alleen brak water voorkomt in zeer
smalle delen langs de kustlijn. Als er geen
actie wordt ondernomen om de bedreigingen
weg te nemen zullen de Nederlandse brakke
levensgemeenschappen verder verarmen of
zelfs helemaal verdwijnen.
In de eerste plaats ligt hier een taak voor de
provinciale overheden. In hun waterhuishou-
dingsbeleid hebben zij de mogelijkheid om
brakke levensgemeenschappen te bescher
men. Zij zijn namelijk degenen die voor de
functietoekenning aan gebieden of wateren
zorgen. Vervolgens zijn het de regionale
waterbeheerders die in de praktijk de maat
regelen moeten uitvoeren ter bescherming
van brakke natuurwaarden. Bij de natuurbe
schermingsorganisaties ligt een grote verant
woordelijkheid als het gaat om het beheer
van de reservaten. Bij hen ligt nog vaak
teveel de nadruk op de ontwikkelingen van
de natuurwaarden op het land. Het is van
belang dat ook volop aandacht wordt
besteed aan de brakke levensgemeenschap
pen in het water.
Natuurlijk gebeurt er inmiddels al het een en
ander wat betreft het herstel en behoud van
de brakwatergebieden, zoals het opknappen
van de inlagen van Schouwen. Ook met de
natuurontwikkeling van de zuidkust van
Schouwen is een start gemaakt. Maar er is
zeker nog genoeg te doen in de nabije toe
komst. Nederland heeft gezien het verleden
een belangrijke verantwoordelijkheid als het
gaat om het voortbestaan van de relatief
soortenarme, maar zeer karakteristieke brak
ke levensgemeenschappen. Zij zijn het
beschermen zeker waard!
chloridegehalte (CI-)
betekenis
Cl- 300 mg 11
zoet water
CI-300 - 3.000 mg 11
licht brak water
CI-3.000 -10.000 mg 11
brak water
CI-10.000- 17.000 mg 11
sterk brak water
Cl-17.000 mg 11
zeewater
Eén van de bedreigingen van brakke wateren: verlaging van het waterpeil, hier in de Veerse kreek.
oktober 1998
7
waterwerker
