Schaapjes
tellen
Zeeland: verre einders, klotsend water tegen groene dijken en daar dan nog wat
schapen op. De doorsnee toerist wordt lyrisch bij het zien van dit pittoreske
tafereel. Hoe weer wol op het hellende gras, hoe liever. Maar overdaad schaadt,
ook in dit geval. Waarom een wakker waterschap schaapjes telt.
De zeedijken van Zeeuwse Eilanden die met
gras zijn bekleed zijn zo goed als allemaal -
vijfhonderd hectare - verpacht. Dan spreken
we globaal gezien over alle dijken langs Ooster
en Westerschelde. De pachters gebruiken het
grasland om hooi te produceren of om er hun
schapen te laten grazen. De verhouding hooi-
beheer en weidebeheer is ongeveer fiftyfifty.
De meeste schapen in Zeeland zijn van het ras
Texelaar, met als goede tweede de Swifter, een
kruising tussen de Texelaar en het Vlaamse
schaap. De Swifter is omstreeks 1960 in de
Noordoostpolder (Swifterbant) ontwikkeld.
Gouden pootjes
Al een aantal jaren geldt dat Zeeuwse
Eilanden regels stelt aan de hoeveelheid, maar
ook aan het soort beest op de zeedijken van
het waterschap. Paarden en koeien zijn taboe,
schapen zijn toegestaan, mits niet meer dan
vijftien schapen per hectare en mits ze niet het
hele buitenseizoen op dezelfde plek staan,
ofwel: ze moeten regelmatig 'verweiden'. En
's winters lopen er als regel helemaal geen
schapen op de dijk. Ook aan het bijmesten van
het gras zijn regels gebonden: jaarlijks niet
meer dan tachtig kilo stikstof per hectare. Dat
is nodig want teveel kunstmest levert
minder grassoorten op en juist diversiteit
maakt een grasmat stevig. Schapen hebben
'gouden pootjes', zegt men in Zeeland: ze
trappen de klei goed aan en bovendien hoeft
er niet gemaaid te worden, want dat doen de
schapen er gratis bij. Maar teveel van het
goede leidt, zoals zo vaak, tot minder fijne
gevolgen: kale plekken en te kort gras.
Bijvoeren met bijvoorbeeld appels of uien mag
ook niet meer, omdat dat voer vaak blijft lig
gen en bij wijze van spreken dan de dijk inrot.
Beesten op de dijk - het is een onderwerp van
alle tijden. Zo werd in 1756 het nieuwe dijk
recht op Schouwen vastgesteld: 'dat niemants
paarden, koebeesten ofte schapen zullen
mogen loopen op de dycken...' Zo streng hoeft
nu niet meer; tegenwoordig kan een wakker
waterschap volstaan met schaapjes tellen...
Motiveren
De maatregelen stoelen op de eigen ervarin
gen, maar ook op de resultaten van een
wetenschappelijk onderzoek, uitgaande van
de Universiteit van Wageningen. Halverwege
de jaren negentig van de vorige eeuw promo
veerde de Wageningse wetenschapper
Sprangers op dit onderwerp. Zijn onderzoek in
den lande en de conclusies daaruit kwamen
voor een groot deel overeen met de bevindin
gen van Zeeuwse Eilanden. Daarom werd