in de steigers
Laat 't gemaal een zegen heeten,
Tot in 't verre nageslacht
en wij zullen maar vergeten
Dat er lang op werd gewacht!
tegenstanders volgden. Toen er in
de zomer van 1927 467 millimeter
regen viel en ook de boeren op de
hoge gronden getroffen werden, was
dat de spreekwoordelijke druppel...
Boreel werkt nog steeds als de beste.
Een zegen, om aan te sluiten bij de
laatste regels van het gedicht:
met de ramp te maken - kwam er
een derde pomp bij, een dieselpomp
van Stork. De Hengelosche
fabrieksbode schrijft er in juni
1952 over: 'In de fabriek is op het
ogenblik onder handen de grootste
centrifugaalpomp, die hier ooit is
vervaardigd. De hoeveelheid water
die de nieuwe pomp elke minuut uit
de polder kan lozen is 385 m3 per
minuut.' Ook over de diameter wordt
geschreven: 'Het gietstuk heeft
een diameter van 1800 mm zodat
iemand van normale afmetingen er
rechtop in kan staan.'
Walcheren onder water
Een gesoebat was het. Tientallen
jaren gingen erover heen voordat de
Polder Walcheren het besluit nam
om een gemaal te laten bouwen.
Wilma laat foto's zien van hoe
Walcheren jarenlang ieder najaar
en winter onder water stond. "Het
was geen uitzondering dat het vee
van half september tot half mei
op stal stond." In 1910 kwam het
eerste verzoek tot bemaling vanuit
104 boeren uit het midden van
Walcheren. Een veertiende deel van
Walcheren stond onder een laag van
tien tot veertig centimeter water.
José: "En dan mopperen wij wel
eens dat het lang duurt voor het
water zakt!
Volgens Jan Zwemer in het boek
'Duizend jaar Walcheren' werd in
tegenstelling tot de zorg voor dijken,
de afwatering van het eiland niet als
een algemeen belang gezien.
'De boeren van de hooggelegen
gronden, verzetten zich tegen de
komst van een gemaal. De kosten
ervan zouden zij mede moeten
dragen en een verhoging van 'het
geschot' zou hen het meest treffen.
Juist ook omdat zij grote boeren
waren was hun invloed in het
polderbestuur groot.' Jarenlang van
gesteggel, handtekeningenacties
en verzoeken van voor- en
Tussen Schoondijke en Nummer Eén
kronkelt de Gaternisse Kreek als een
meander door West-Zeeuws-Vlaanderen.
Op verschillende plekken langs de kreek
is kostbare landbouwgrond in het water
verdwenen. Steile, afgekalfde oevers zijn
het gevolg.
"Hier was de oorspronkelijke grens
van land en water." Projectmanager
Jacco van Iwaarden wijst naar een
grote hap uit het aangrenzende
landbouwperceel. "Je zou bijna
denken dat we hier met een riviertje
te maken hebben." Verschil in
waterpeil en grote stroomsnelheden
van het water zijn de veroorzakers
van de schade.
Natuurlijk
"Eerder is al eens een poging
gedaan om de oevers te herstellen,
maar helaas zonder resultaat. Dat
is de reden dat we het nu groter
aanpakken. Niet alleen gaan we
de kreek verdiepen, we gaan de
kreek ook anders inrichten. Waar
we ruimte hebben, leggen we
zogenoemde natuurvriendelijke
oevers aan. Dit zijn brede oevers
met een geleidelijke overgang tussen
land en water. Vooral het gedeelte
'plas dras' is waardevol voor ons.
In die overgangszone van droog en
nat, leven veel verschillende planten
en diertjes. Op een aantal plekken
creëren we zelfs eilandjes in het
water.
Robuust
Normaal wil je dat een oever netjes
glad wordt afgewerkt. Het talud is
dan vaak één op twee; een meter
omhoog en twee meter vooruit.
Op deze plek gaan we dat anders
doen. We willen juist variatie in
oevers. Niet alleen voor plantjes en
diertjes, het geeft extra waterberging
en ook de stroomsnelheid van het
water halen we er op die manier
uit. De oevers direct langs de
landbouwpercelen maken we wel
één op twee en versterken we met
Enkamatten. Dit zijn matten die de
oevers beschermen tegen erosie.
Deze combinatie van maatregelen
moet ervoor zorgen dat de oevers
stevig genoeg zijn."
Naast: bijzonder dat (technisch)
ingenieur Boreel ook het gebouw
heeft ontworpen.
Linksonder: de driejarige Joan
Lantsheer legde de eerste steen op
30 juli 1929. Achter hem zijn opa,
de toenmalige voorzitter van de
Polder Walcheren. Naast hem de
ontwerper ir. Boreel en P. de Visser,
'raad' én schrijver van het gedicht.
Interessant detail: de driejarige
Lantsheer werd later dijkgraaf van
waterschap Walcheren (1979-1991).
Hij overleed op 10 juni 2016.
Ook eens binnenkijken bij Boreel?
Op Monumentendag (10 september)
zetten we de deur open van 10.00 tot
17.00 uur. Dit jaar gemist? Volgend
jaar nieuwe kansen! Let eens op de
tegelvloer, de walvis boven de ingang,
de afwerking van de hoge ramen of
kom gewoon voor de techniek en het
peilbeheer van vandaag!
Scheldestromen herfst 2016
Werk aan Gaternisse Kreek
43.000 m3 bagger
Bijna 7 hectare natuurvriendelijk
inrichten
Kosten: 2,7 miljoen euro
Gereed: eind 2016
Grond gedroogd en verwerkt:
zomer 2018
door Janneke la Gasse
Nummer Eén
Gaternisse
Kreek
Schoondijke
Eventueel met subsidie van Plattelandontwikkelingsprogramma POP3: niet-productieve investeringen water, internationale doelen.
Scheldestromen herfst 2016 M9
