Alleen Demeter
is er nog
de dijkbazen. Een functie had het
dijkwachtershuisje absoluut nog
wel. Door zijn ligging was het de
ideale locatie als dijkwachtpost.
Door Rijkswaterstaat is op den
duur een zogenaamde automatische
peilschrijver geïnstalleerd. Dit is
een apparaat waarbij een klok een
rol papier draaide, waartegen een
pennetje rustte. Het apparaat was
met het getij op de Oosterschelde
verbonden door middel van een buis.
Het pennetje zette vervolgens een
inktlijn op papier, waarmee het
getij kon worden afgelezen.
Nog tot ver in de vorige eeuw was
het voor de dienstdoende kantonnier
van het gebied een zo goed als
dagelijkse taak om het papier
en de inkt van de peilschrijver
te verversen. Vlakbij het huisje
stond onder andere nog een stenen
keet, waar geschaft kon worden.
In de winter werd deze gestookt
met zogenaamde perkoenpalen.
Zoals een voormalig kantonnier
verklaarde was "de mengeling van
verbrande perkoenpalen met die van
zware shag" een geur die voor altijd
aan deze keet gelinkt zal worden.
Wie het huisje tegenwoordig wil
bezoeken, kan dit doen tussen
11 en 16 uur. Zoals gezegd, hangt
de vlag uit, dan is er een gids
aanwezig. Samen met deze gids kan
op ontdekkingstocht in en rond het
huisje gegaan worden. Een absolute
aanrader voor iedereen die interesse
heeft in dit mooie stukje Zeeuwse
geschiedenis.
Perkoenpalen met shag
Met het opgaan van kleine
waterschapjes als die van
de Vlietepolder in grotere
waterschappen, verdwenen ook
al met pensioen was, nam hij me
regelmatig mee naar het 'keetje',
zoals hij het noemde. Mijn opa was
dijkbaas geworden, nadat hij het
over had genomen van zijn vader
Pieter. Het gezin van mijn opa
woonde in een dijkhuis, dat in 1889
werd verzwolgen door een dijkval.
Gelukkig was de hele familie, met
in totaal zeven kinderen, op dat
moment niet in het huis. Mijn
opa was het oudste kind en nam
zodoende het stokje over. Tijdens
mijn logeerpartijtjes bij opa en
oma ging ik maar al te graag met
opa mee naar het keetje. Uiteraard
snapte ik niet goed wat hij precies
deed en waar hij met mensen over
sprak. Achteraf besef ik me dat
dit toch wel erg speciaal was, te
meer omdat er maar weinig huisjes
overeind zijn gebleven in Nederland.
Door het ophogen van de dijken en
verzwaren van dijken in de jaren
zestig en zeventig van de vorige
eeuw verdwenen bijna al dit soort
huisjes. Dat die van Wissenkerke
er nog staat vind ik dan ook erg
bijzonder. Ook al woon ik in het
hoge noorden, heb ik nog altijd
een speciale band met het gebied.
Door het kijken naar de foto's en
tekeningen van soms meer dan
honderd jaar oud, ga ik weer even
terug in de tijd."
22
Demeter, godin van de landbouw, kijkt uit over
de Langeviele van Ellewoutsdijk. Het herinnert
ons aan de innige band tussen de familie
Van Hattum en het dorp.
Jan Christiaan van Hattum,
zoon van een Sliedrechtse
griendwerkaannemer, kwam in 1860
naar Ellewoutsdijk op zoek naar
ervaren dijkwerkers. De jongeman
werd op slag verliefd op het dorp én
op Frederika Prümers. Ze trouwden
in 1862. Hun familiebedrijf stond
aan de wieg van het huidige Van
Hattum en Blankevoort, actief in
waterwerken en waterzuiveringen,
en groeide snel.
Er werden grote dijk- en
baggerwerken aangenomen voor het
Panamakanaal, de Zuiderzeewerken
en de Zeelandbrug. Van Hattum
werd ambachtsheer van het dorp en
realiseerde er een tot de verbeelding
sprekend buitenverblijf; het landgoed
Zorgvliet. In de volksmond werd dit
buitenissige witgepleisterde gebouw
met zijn torentjes "Het Suikerpaleis"
genoemd. Tegenover het 'paleis' werd
een park aangelegd met vijvers,
volières, kassencomplex, jachttoren
en een beeldentuin. Het dorp werd
regelmatig gesteund bij onder
andere de bouw van een school,
elektrische verlichting voor de kerk
en een eigen gemeenschapshuis: het
Van Hattumhuis. Dit gebouw in de
Van Hattumstraat heeft nog steeds
die functie maar Zorgvliet werd
tijdens de Slag om de Schelde totaal
verwoest. Als laatste stille getuige
houdt Demeter er de wacht.
23
Foto's uit de privécollectie van
mevrouw Krijger. Met onderaan
een dijkval op 3 oktober 1933 in
de Nieuw Noord-bevelandpolder.
Mijn vader schrijft achterop de
foto: 'Het water dat bij vloed de
inlaag binnenstroomt, stroomt
daar bij eb weder uit waardoor
groote geulen of kreken ontstaan,
welke op verscheidene plaatsen
door watervallen worden
onderbroken, zooals op de
achtergrond is te zien.'
Scheldestromen herfst 2020
Ellewoutsdijk
door Jaap van Liere
Scheldestromen herfst 2020
