maar niet belegen
"W& beheren meer dan
1200 meter archfjuUcen
en documenten"
Wie kwam er ooit op het idee om een dijk te bouwen? Hoe zijn
waterschappen ontstaan? Waarom is er nu nog maar een Zeeuws
waterschap? Als je dit soort vragen gaat onderzoeken ontdek
je een onvermoede wereld. Welkom in de waterstaatkundige
historie van de Zeeuwse waterschappen!
Waar kan je deze zoektocht beter beginnen
dan in het Zeeuws Archief? Daniël Obbink
is er archivaris van het waterschapsarchief:
"Er staat hier meer dan 1200 meter lengte
aan archiefstukken en documenten over de
waterschappen. Ook beheren we duizenden
oude kaarten en bijzondere tekeningen."
Het ondergrondse depot wordt op een
constant klimaat gehouden en is te betreden
via een luchtsluis. De directeur van het
Zeeuws archief, Hannie Kool-Blokland, toont
opgerolde kaarten en rijen uitschuifkasten
vol met technische tekeningen van
sluizen, gemalen en paalhoofden of
waterloopprofielen, een ware schatkamer!
De eerste schop in de grond
We zullen nooit weten welke Zeeuw zijn
eerste houten schop gebruikte om er een
dijk mee op te werpen. "Daar zijn simpelweg
geen bronnen van", zegt Hannie. "Wellicht
waren het Cisterciënzer kloosterlingen van
de Abdijen van Ten Duinen of Ter Doest uit
Vlaanderen. Of misschien toch die Walcherse
boer die zijn bezittingen wilde beschermen
tegen het zoute water. De eerste bewijzen van
dijkbouw dateren van na de stormvloed van
1014. Historische vermeldingen van streek-
of plaatsnamen zoals 'Tubinisdik' (tussen
Aardenburg en Oostburg, vermeld in 1025),
'IJzendijke' (1127) en 'Wolphaartsdijk' (1147)
zien we hiervoor als bewijs. De bewoning
vond in het begin vooral plaats op hoge,
droogblijvende delen zoals zandruggen.
Eromheen werden lage dijkjes opgeworpen."
Polderen maar
Deze droogblijvende gebieden waren
natuurlijk aantrekkelijk voor nieuwe
bewoners. Meer bewoners betekende meer
welvaart. Hierdoor werd niet alleen de
financiële armslag groter, maar groeide ook
het belang van goede bescherming tegen de
zee. Daniël: "Iedere 'geërfde' (landeigenaar)
kreeg de plicht zijn eigen stukje dijk te
onderhouden of financieel bij te dragen in
het belang van het algemeen. Zo ontstonden
vanuit gemeenschappelijke belangen
democratische organisaties die later de
20
Hannie Kool-Blokland en Daniël Obbink
van het Zeeuws Archief.
Stokoud
tekst: Jaap van Liere foto's: Cynthia Cats
Scheldestromen lente 2022
Scheldestromen lente 2022 21
