Dijkgraaf met een liniaal
1
er ge
vOje v^/vajen”
v
23
Zuid-Beveland staat
bekend om zijn
kronkelende dijken
en wegen, maar in en
rond Borssele zijn ze
kaarsrecht met haakse
aansluitingen. Dat kan
geen toeval zijn!
Eerste expositie
Bunkerverhalen
22 Scheldestromen zomer 2022
'KB
’m’v
o 1
l
^77?******
'LJ^Warifj.
cc
Scheldestromen zomer 2022
tekst: Jaap van Liere
foto: Luchtfoto 2021 Beeldmateriaal
Nederland
Een impressie over wat er in de
bunkers te zien is.
Verscholen in de duinen bij
Dishoek.
te laten leven, werd in 2018 de
stichting ‘Bunkerverhalen Dishoek’
opgericht. John verzorgt voor de
stichting rondleidingen in het
bunkercomplex. Alleen al de bunkers
in de nu zeer vreedzame omgeving
van de Dishoekse duinen maken een
rondleiding de moeite waard. Maar
door de uitleg die John erbij geeft,
komt het echt tot leven. Verwacht
echter geen vrolijke verhalen. Bij
het bunkercomplex Dishoek vonden
de laatste zware gevechten van de
Slag om de Schelde plaats. Bij de
verovering op 2 en 3 november 1944
kwamen 34 Britten om het leven.
Aan de Duitse zijde waren er 13
gesneuvelden.
We interviewen John op 4 mei en
vragen hem of die dag nog een
speciale betekenis heeft. John vertelt
dat het voor hem eigenlijk elke dag
4 mei is. De vele gesprekken met
veteranen - Engelsen, Nederlanders
én Duitsers - en hun vaak
onvoorstelbare verhalen, zijn de
drijfveer om de herinneringen aan
de oorlog levend te houden. Zoals hij
het zelf zegt: “Ik doe het voor hen,
de veteranen. Hun strijd mag niet
vergeten worden. Daar draag ik graag
mijn steentje aan bij.”
burgemeester, stadsdokter en
secretaris van Goes, werd dijkgraaf
van de vernieuwde polder. Het
dorp Borssele werd gebouwd op
de plek van het verdronken dorp
Monster. Volgens het voorstel van de
dijkgraaf werden wegen en straten
aangelegd volgens een klassiek
verhoudingsgetal: de gulden snede.
Zo ontstond het rechthoekige
stratenplan van het dorp.
Een nogal rechtlijnige dijkgraaf dus.
De luchtfoto toont wel wat
meetfoutjes van weleer aan;
de hoeken van het plein zijn
bijvoorbeeld niet precies 90 graden.
Maar ja, imperfectie is het geheim
van schoonheid!
Met de duinen en bunkers tussen
Groot-Valkenisse en Dishoek heeft
John een bijzondere band. Dit gebied
bevat nog zo’n 20 zware bunkers en
de nodige lichtere bouwwerken, deels
onder het duinzand. De 10 bunkers
bij Dishoek zijn nog zichtbaar.
In 1986 had John in een van de
bunkers de eerste expositie van zijn
verzameling. In 2011 mocht hij met
welwillende toestemming van het
waterschap alle bunkers van het
bunkercomplex in gebruik nemen.
Hij schoonde ze op en begon met de
restauratie. Sinds het vertrek van
de vuurtorenwachter van de twee
vuurtorentjes bij Dishoek mag John
diens dienstwoning gebruiken.
Om de bunkers in stand te houden
en de verhalen die erbij horen voort
De oorzaak ligt in de veelbewogen
geschiedenis van de Borsselepolder.
In 1530 werd de heerlijkheid
Borssele vrijwel verzwolgen door de
zee. Slechts stukjes van twee polders
bleven behouden. In 1532 werd
begonnen met herstel maar nadat
alle dijkgaten waren gedicht bleken
de dijken toch niet bestand tegen de
stormvloed die op 2 november van
hetzelfde jaar Zeeland teisterde.
Door onenigheid over
kostenverdeling zou dijkherstel
pas in 1616 voltooid worden.
De stad Goes verwierf in 1615
de eigendomsrechten en nam
initiatief voor inpoldering. Cornelis
Adriaenszoon Soetwater, voormalig
Een rondleiding die John verzorgt,
duurt normaal 1,5 uur. Maar het
loopt ook wel eens wat uit. Zoals
die keer dat hij een zoon van een
Duitse veteraan rondleidde. Door de
verhalen die ze elkaar te vertellen
hadden, waren ze toen ruim 6 uur
onderweg.
Boek een rondleiding via
www. bunkerverhalen. nl
De rondleiding is niet toegankelijk voor
kinderwagens en rolstoelen.
Borssele
*2^*-"-**0'
- --
-
- 'k'/
iMMI
'4
S i - X
^syr....
M schUfi
