- 10 -
Vakmanschap en meesterschap^
Bij het bezien van een ..17e eeuwse kast vroeg iemand; .Wat.
zie je in die oude dingen? Vlug gevraagd, maar moeilijk
onder woorden te brengen. De meeste mensen "voelen" e'r
niets voor en dat is het nji juist, je moet-het voelen.
Alles wat er mee samenhangt, het materiaal, zowel als
het werkstuk dat er mee'gemaakt is in zijn geheel, alsook
de manier waarop het tot stand kwam. Juist dat laatste
spreekt mij bijzonder aan, omdat het houtbewerken en alles
wat er bij komt .in bouw- en meubelwerk was, waarmee ik,
vanaf mijn vroegste jeugd opgroeide.
Iets van hout of ander materiaal, make.^i tegenwoordig is
het grotendeels lopende band werk geworden, ambachtelijke
vakkennis komt er in vele gevallen nauwelijks aan te pas;
hoogstens nog wat routine. Wanneer de machines eenmaal
zijn gesteld, kan het werk bijna "blindelings" gedaan wor
den, hoewel er overal een zee van licht is, ook nogal een
verschil met vroeger. Biets i~s -eigenlijk meer te vergelij
ken. Het hout, dat op maat besteld wordt, gaat op de af~
kortmachine, door de vierzijdige bank, het komt eruit keu
rig recht, haaks en nauwkeurig op maat. De vergaringen
(verbindingen) worden zonder afschrijven, in een ogenblik
gemaakt, zo zuiver als met de hand niet mogelijk is, hoe
wel zij dat vroeger in sommige werkstukken ook bij het, on
zichtbare, werk vrij dicht benaderen. Profielen en spon
ningen is voor de frais, in elkaar zetten, opsluiten en
klaar is kees.
Eeuwenlang, en tot voor kort, was dat aales handwerk. Pas
na de laatste wereldoorlog kwamen op alle werkplaatsen de
machines,ook op die, waar overigens niet zoveel verander
de; timmermanswerkplaats. Dat is één van die plaatsen,
waar vakkennis nu ook nog nodig is, en aanwezig is. Hier
worden nog vele originele werkstukken gemaakt, waarbij dan
nu, gelukkig voor de vakman én voor de opdrachtgever de
machines het zware routinewerk doen. Moet er nog wat bij
geschaafd worden, dan is daar de stalen schaaf, zon
prima stuk gereedschap waarmee zo nauwkeurig gewerkt kan
worden. Ook op de werkplaats van vader werd de eerste
machine, een cirkelzaag, verscheidene jaren na de oorlog
geplaatst. Zodoende heb ik al die handelingen nog gron
dig doorzweet.
Het"schrobben"(in de lengte doorzagen van hout), wat