Amsterdam was in de 17e eeuw een belangrijke haven van de Oostindische Compagnie en vele Oosterse kunstwerken werden via deze haven naar ons land gebracht. Daaronder bevonden zich boekwerken uit Perziê' en andere Oosterse landen, die met knipkunst verlucht miniaturen bevatten. Rembrandt copieërde 25 miniaturen uit een Indisch album, dat hij in 1656 bezat en 14 ervan zijn bewaard gebleven. Al spoedig werden ook in ons land knipsels ge aakt. Allereerst als versiering van boeken, later werden zij ook gelegd in de z.g. vriendenalbums, waarin men hand tekeningen van vrienden en reisgenoten verzamelde.: In dat geval waren het vaak geknipte familiewapens of spreuken, die men aan zijn handtekening toevoegde. In het midden der 17e eeuw werd in ons land de knipkunst intensief beoefend en uit die tijd zijn nog vele kunst werkjes bewaard gebleven, b.v. van Anna Maria van Sc'hur- man, een tijdgenote en vriendin van Vondel, wier werk qua fijnheid van het knipwerk, maar ook qua compositie buitengewoon sierlijk is. Een andere beoefenaarster der "schaerconstewas Johanna Koerten, maar ook knipsels van Elisabeth Rijberg, Gilles van Vliet en van de leidse koopman Willem Eigenma. zijn bewaard gebleven. Er bestond in die tijd zelfs een anoniem boekwerkjes "Konstig en vermaakelijk tijdverdrijf der Hollanösche Jufferen, of het Onderricht der Pa pieren Snijconst", dat in 1686 in Amsterdam verscheen. Bijna bij alle knipsels werd als grondstof wit papier gebruikt, waaruit ragfijn en tot in alle finesses geknipt werd. Het werkstuk werd dan later vaak opgeplakt op een donkere ondergrond; zwart of goud papier, hout, of sedert de mode der wedgewood.reliefs ook op lichtblauw. De patronen zijn meestal ranken met bloemen, gecombi neerd met familiewapensmonogrammen, en bij speciale ge legenheidsknipsels, b.v. bij een huwelijk, met harten, duifjes' en pijltjes. Ook devotieplaatjes werden op deze manier vervaardigd door de monniken. .Vaak ook dienden de knipsels als versiering rond een met de pen kunstig en met veel krullen getrokken gedicht; aan weerszijden werden dan uitgeknipte bloemfestoenen, bazuinengeltjes, of Cupido's geplakt. Maar niet alleen uit papier werd geknipt, ook uit ander

Tijdschriftenbank Zeeland

de Wete | 1973 | | pagina 7