Hoe ontstaan
Van welk jaar het huidige gaaischieten, met jachtgeweren en loden kogels,
dateert, is mij niet bekend. Wel, dat na het bouwen van de dijkmolen "Prins
Hendrik" in 1773, nog met de handboog werd geschoten. Zoals op meerdere
plaatsen deden de molenwieken dienst om de vogel (gaai) op schiethoogte te
houden. Vermoedelijk zijn hier de eerste vuurwapens als haakbussen, kolve-
niers, musketten en roers nooit gebruikt. Wel de "bovenlaads". Daar werd
in mijn kinderjaren nog mee geschoten. Na een ernstig ongeluk, ongeveer 55
jaar geleden, werd door de burgemeester het schieten met bovenlaads verbo
den. Van toen af zijn het de huidige jachtgeweren die men bij het gaaischieten
gebruikt. Ten behoeve van het gaaischieten worden vlot vergunningen ver
strekt voor de aankoop en het in bezit hebben van jachtgeweren.
Zoals uit het bovenstaande wel blijkt, sluit het gaaischieten met jachtgeweren
aan op het tijdperk dat men de handboog en voetboog hanteerde.
Toen in 1223 Westkapelle stadsrechten verkreeg en daarmee het recht ver
wierf gilden te mogen vormen, schijnt al heel spoedig een schuttersgilde te
zijn ontstaan. Ieder jaar vierde men een groot schuttersfeest, waarbij op de
gaai (vogel) werd geschoten. Ook andere gilden vierden minstens eens per
jaar een groot feest. Het is bekend hoe die feesten meestal ontaarden in eet-
en zwelgpartijen.
In de 16e. eeuw, toen de reformatie zijn invloed deed gelden, werden de feest
maaltijden verboden. Maar de gilden bleven bestaan tot in 1798 tijdens de
Franse revolutie het gildewezen in zijn geheel werd verboden.
Maar het schieten op de gaai bleef door alle tijden heen bestaan en resulteer
de uiteindelijk in het gaaischieten zoals we dat nu nog kennen.
Dat het huidige gaaischieten aan het oorspronkelijke gaaischieten van de schut
tersgilden verwant is, blijkt o. a. uit de naam gaaischieten, terwijl er thans
helemaal geen gaai of vogels aan te pas komt. Ook is men dikwijls genegen een
beetje potsierlijke kleding te dragen, al is het maar een vreemd hoofddeksel.
In de 30-er jaren kwamen de schutters meest met witte broek en/of jasje,
soms ook met witte pet. De nooit aflatende trommelslager wijst ook op het
verleden, evenals het lid zijn voor slechts 1 jaar. Bij het schuttersgilde, trou
wens ook bij andere gilden, werd men telkens voor 1 jaar ingeschreven, in de
zogenaamde "rolle".
De rolle
De Westkappelse gaaischieters hebben ook een rolle. Daar worden ze steeds
voor 1 jaar ingeschreven. Deze plechtigheid gebeurt Ts zondags voor de ker
mis in het café "Het Kasteel van Batavia". Precies om 7 uur, komt de café
houder met de rolle, die bij hem in bewaring is en geeft hem aan de persoon,
die het vorig jaar kaptein was. In de rolle staat vermeld, waar iedere gaai
schieter zich aan heeft te houden. Tevens een reeks strafbepalingen, met
boete, die door de kaptein kunnen worden toegepast. Wanneer door de kaptein
het eerste gedeelte van de rolle is voorgelezen volgt de zinsnede "op deze
rolle staat 2 liter jenever", waarmee de caféhouder reeds klaar staat. Dit
wordt uitgeschonken aan ieder, die in het café aanwezig is; er zijn immers op
het moment nog geen deelnemers.
De deelnemers geven zich op tijdens het consumeren van de 2 liter jenever.
Als dit is gebeurd wordt de kaptein gekozen. Dikwijls is dit de oud-kaptein
van het vorig jaar. Vervolgens kiest men de fourier, die de rechterhand is
van de kaptein en hem eventueel vervangt. Dan volgt het kiezen van de 2e.
fourier, die "slokjesjoen" wordt genoemd. Hij zorgt er voor, dat tijdens het
gaaischieten de kelen niet uitdrogen. Daarvoor zamelt hij onder de gaaischie
ters geld in. De aanschaf van drank en bier wordt eerlijk onder de caféhou-
13