ongeschonden achter. Magazijnen en gebouwen gingen in vlammen op. de sluisdeuren
werden ontzet en de schotdeuren vernield. De beschoeiing van dc Dokhaven werd zeer
grondig afgezaagd.
Napoleon kwam zelf de schade opnemen en hij gaf opdracht tot herstel. In 1812 was
de haven weer voor gebruik gereed en werden verdere plannen ontworpen. De on
afhankelijkheid vertraagde de verdere ontwikkeling van de haven in ernstige mate. Nog
was de schade die de Engelsen in de stad hadden aangericht niet hersteld en bovendien
hadden de Fransen verschillende gebouwen, w.o. het prachtige in renaissance-stijl ge
bouwde „Oostersche Huis", gesloopt om kazematten aan te leggen. De stad was zwaar
getroffen en door de slagen leek ook de wilskracht geknakt. Men besloot om het
stadhuis niet meer te herstellen en de restanten te slopen. Het „Paleis" op de Houtkade
zoals het „Van Dishoeckhuis" genoemd werd zou als stadhuis uitstekend kunnen dienen.
In 1837 werd eindelijk het droogdok weer in gereedheid gebracht, nadat enkele jaren
daarvoor de verbinding onder de Steenenbeer met de Pottekaai definitief dicht was
gemaakt.
Tenslotte kwam in 1848 ook de Dokhaven weer gereed, evenals de sluizen. Het is
nauwelijks een vraag of het de kosten en moeite heeft geloond. Dc techniek was nog
niet in staat de aanslibbing van de haven tegen te gaan. In 1865 besloot de regering dan
ook tot het aanleggen van nieuwe havens.
Het initiatief van minister Thorbecke tot het graven van een Kanaal door Walcheren is
mede van betekenis voor de plaats en de ontwikkeling van deze havens en zeesluizen.
Als konsekwenties hiervan werd de Dokhaven d.m.v. een doorsteek met het Kanaal
verbonden en sloot men met een dam de oude verbinding met de Schelde af.
..De havenwerken hebben een nieuwe weg voor de handel gebragt, die nieuwe welvaart
belooft". Deze belofte van de Troonrede zou echter minder door handel en scheepvaart
worden ingelost dan door de nieuwe werf „De Schelde", die zich langs de voormalige
Dokhaven had gevestigd. De Maatschappij „De Schelde" zou in de daarop volgende
eeuw. in meer dan één opzicht, het gezicht van de stad bepalen.
Aan dc oude havens bleek geen behoefte meer te bestaan en in 1909 werden Koopmans
haven. Achterhaven en Pottekaai gedempt. Alleen de Engelse haven bleef als vissers
haven nog noodzakelijk.
Zo koos men een radicale oplossing voor het ongemak dat die oude havens gaven. Men
realiseerde zich niet dat behalve de vervallen economische functie de havens eeuwen
lang het stadsbeeld hadden bepaald. Hoe noodlottig deze oplossing is geweest toont het
geschonden beeld van wat eens de Pottekaai is geweest. Feitelijk is in 1909 de verpaupe
ring de stad binnengeslopen. En mede door de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog
is die aan geen enkel pand voorbijgegaan. Het historische Vlissingen werd onbewoon
baar. Het vormde een rotte plek van de gemeente die zich aan de landzijde van de oude
kern verder uitbreidde.
In het begin van de zestiger jaren werd voor de historische kern naar een stedebouw-
kundige oplossing gezocht en werd een saneringsplan ontworpen, waarbij de sanering
zoveel mogelijk bij de identiteit van het historische Vlissingen zou aansluiten.
Nadat er tien jaar was gesaneerd bleken aardige trekjes in het plan, als onpraktisch,
opzijgeschoven. Typisch Vlissingse straatjes, als de Vrouwestraat, waren verminkt tot
hoven. Een schilderachtige Noordstraat en een intiem Martje waren „gcamoveerd" of
onherkenbaar verminkt. Weer had de radicale oplossing gezegevierd! Maar een
monsterum als het Spuiplein heeft zijn verdienste. Geschrokken is men zich af gaan
vragen waarmee men bezig is en het besef groeit dat het zo niet door mag gaan.
Bij de inrichting van de Walstraat en Jacobsstraat wordt weer rekening gehouden met
de maat van de mens. Verschillende panden worden gerestaureerd waardoor men
Branderijstraat, Groenewoud en Nieuwstraat weer bewoonbaar hoopt te maken. Weer
is de oude rivaal Middelburg hier het grote voorbeeld!
Maar of dit historisch stadsgedeelte bewoonbaar wordt hangt niet in de eerste plaats af
van de restauratie of renovatie. Dc vraag is of in dit zuidelijk gerenoveerde gedeelte
17
