DE WINTERS VAN LEIN HUGO BRASSER
In de Wete no 25 hebt u iets kunnen lezen over remedies voor mens en dier van Lein Hugo
Brasser. Hij heeft ook enkele strenge winters van omstreeks 1800 beschreven. Deze aanteke
ningen over strenge winters zou men zijn dagboek kunnen noemen. Hij beschrijft namelijk
behalve het weer, ook zijn belevenissen. De reden dat hij alleen die winters beschrijft, die men
streng pleegt te noemen, is de lezer van de aantekeningen snel duidelijk. Hij beschrijft geen
winter, of hij begeeft zich op het gladde ijs en schaatst van het ene naar het andere dorp op
Walcheren.
Het leek me wel aardig de meest interessante winters in zijn geheel of ingekort hier te ver
melden. Ingekort, omdat het naar mijn idee wel eens wat te eentonig werd. Want ook in die
tijd wisselden dooi en vorst elkaar regelmatig af.
Ik heb gebruik gemaakt van het Woordenboek der Zeeuwsche Dialecten om sommige
woorden nader te verklaren. Hierbij kreeg ik de indruk, dat Lein Hugo Brasser geprobeerd
heeft zijn aantekeningen in het Nederlands te schrijven en daarbij sommige Zeeuwse woorden
heeft 'verhollandst'.
Alvorens Lein Hugo Brasser aan het woord te laten, zal ik eerst de jaartallen van de winters
vermelden, die hij beschreven heeft. Dit zijn achtereenvolgens die van 1776, 1783-1784,
1788-1789, 1794-1795, 1798-1799, 1803, 1804-1805 en 1814.
In den jaare 1776 was het zoo een harde en strenge winter, dat men zedert den jaare 1740 geen
koüder heeft gehadt. In het begin van dit jaar 1776, begon het te vriezen voor drie dagen en
drie nagten. Daarna begon het te doojen tot den 7 dito 1)*.
Den 7 Janüarij begon het zeer hart te vriezen, daarna begon het te sneeüwen en te waajen.
Een voorts ging het üit den noordoosten aan het stormen. Ja, de sneeüw vloog van 't vlakke
altemaal weg in de dülven 2)* en op groote hoopen en bergen. Het was een bitter weer. Ja, de
vorst was voorts sterk en aanhoudende. De koüde was zoo groot, dat de vissen in de wateren
en de vogelen in de lügt dood vroozen. Deze vorst was de hele maand Janüarij sterk en
aanhoudende, maar de 25 en 26 dito was de vorst het alder geweldigts en de 24 Janüarij, dat
was op een Zaterdag was het de aider koüdsten dag van het gantsche jaar 1776. Geen mensch
of beest kon het op het veld hoüwen, want het scheen of het ijs üit de lügt viel. Den 28 dito
was de vorst aan het afnemen, maar het bleef sterk en aanhoüdent vriezen tot den 1 Febrüarij
en toen begon 't te doojen. Den 2 dito reed de Heer Caljoüw met een koes met vier paarden
op de veste rondom de stad Middelburg en toen had het al een dag gedooit. Het ijs was bijna
een bijlsteele lengte dikke. Ik Lein Brasser heb het zelve gemete.
1)* van dezelfde maand
2)* dülven: sloten.
In den jaare 1784 was het wederom een harde en strenge winter, 't Begon al te vriezen in 1783
in 't eijnde van October, zoodat 't paardewerk maar moejelijk gedaan kon worden. In de
maand November begon 't al meer en meer te vriezen en te sneeüwen. Vervolgens bleef het
vriezen de gansche maand December. Den 1 Janüarij 1784 heeft het gedooijd, zoodat het
water wel een alfvoet op het ijs stond. Daarna begon 't wederom te vriezen. Donderdag den 8
Janüarij hebben wij met den ijzebak 3)* na Middelbürg geweest. En vandaar reed ik, Lein
Brasser na ter Veere op schaatzen en den 9 dito na Dombürg met Klaas Baart en den 10 dito
reed ik met vader Hügoleins Brasser na Westkapelle en den 12 dito na Middelbürg en vandaar
na Vlissingen en den 7 Janüarij (vermoedelijk februari) na Bekerke 4)* en Oostkapelle. De
9
