EN NÓG MEER MOERBEIEN
'DIE NIEUWE AUTOSE DIENGERS'
Dit weekend verpoosde ik mij met het boekje 'het gastmaal en de tafel in de loop der tijden',
door C.H.A. Scholte-Hoek; weliswaar niet heemkundig, wél interessant.
En jawel:
De Joden in het oude Palestina kenden o.a. druiven, granaatappelen, vijgen, amandelen,
moerbeziën, 'de profeet Amos was immers moerbeziekweker' (Amos 7:14).
Nazoeken in een bijbelse encyclopedy leerde, dat het hier ging om de ficus sycamorus, dus een
lid van de uitgebreide vijgenfamilie, die echter in de Statenvertaling beurteling 'wilde vijge
boom' en 'moerbeiboom' wordt genoemd.
Verder lezend, leerde ik, dat bij de Romeinen 'aardbeien en frambozen niet in tel waren en
niet werden gekweekt', maar dat Horatius (650 v. Chr. - 8 v. Chr.) de moerbei prees
Nog later moedigde de franse Koning Hendrik IV (1553 - 1610) het kweken van moerbeien
aan en hij liet daarvoor bij de Tuilerieën kassen bouwen
C.I.v.N.
De oude negentiende eeuw begon ten einde te lopen.
'Daer is a wat veranderd in m'n leven', zei de oude Geert Bastiaanse, 'as ik dat zo is naegae..',
't is glad 'n wonder'.
Geert had volkomen gelijk. Maar een hooggeleerde Franse meneer, du Bois Reymond, be
weerde in dezelfde tijd: 'dat het nu met nieuwe uitvindingen en ingrijpende veranderingen
gedaan was'. Een bewering, waar een later geslacht spottend om zou lachen
Op een hete julimiddag stond de bejaarde Jane, uit het kruidenierswinkeltje midden op het
dorp, op haar stoep in druk gesprek met haar buurvrouw. Het gesprek liep over de nieuwe
dingen, die pas ingevoerd waren. Over fietsen, ('fniesten' zei Jane) die 'fielesepeeën' genoemd
werden. En vooral over het allernieuwste: de auto's, 'de waegens die konde rieë zonder
paeren'.
'De nieuwe autose diengers' zeide men op Walcheren op een toon vol afkeer, 't Bin diengen,
die nie betaeme; zo ies komt nie te passe in een christelik land', oordeelde Jane.
'Uhu', stemde Piete, haar buurvrouw toe, 'dat zei ik ok, bure. Stoffel van mien lacht er om,
mè dae trek ik me gin mieter van an. 'k Za toch zeie, oe da 'k over zukke goddelozigheden
dienke'.
'Net bure', knikte Jane, 'daer ei je groot g'liek in. 't Is jammer, da 'k het zeie moet, mè 't is
de naekte waereid. Stoffel van joe is 't er ook al een van de nieuwe tied! 'n Nieuwlichter, zeit
mè, daer is de vint ineens mee gepreze!'
Luid gekloef van klompen klonk achter hun rug. Joeanne, Jane's kleindochter, kwam haastig
op beide vrouwen toe. Zij hijgde naar adem, als zij zich tot haar grootmoeder wendde.
'Grootmoeder', riep zij gejaagd, 'noe is ter zo'n dienk op de komste oor, zo'n autose dienk!
't Is al op gunt ende van 't durp en 't is waer oor! 't Dienk riedt zonder paeren!' Zij wees naar
een bocht van de lange dorpsstraat.
'Kiek', zei ze, 'daer ei je 't vremde dienk a. Oort toch is an!'
Met veel geblaas en gerammel naderde de eerste auto, die de dorpelingen in hun gemeente te
zien kregen. Van alle kanten kwamen de mensen aangesneld. Maar allen bleven op een eer
biedige afstand van het vreemde vehikel, dat rook en damp uitblies en langzaam vorderde.
Kees Flipse, de slachter, die met een heel groepje mensen bij de smidse stond, knikte heftig.
22
