zei met zijn geboortestad, het deftig-stijve Middelburg van vóór de oorlog tot
voor enkele jaren een haat-liefde verhouding had) bij voortduring geboeid en
bezig gehouden'.
En dan nu de bundel die de aanleiding tot dit stukje vormt: 'In het voetspoor
van Henriëtte Roland Holst. Radicalen en religieuze socialisten in Nederland'.
Zowel titel als ondertitel worden in de inleiding door Ger Harmsen toegelicht.
Meertens zelf sprak in 1969 over Henriëtte Roland Holst als over degene
'zonder wie mijn leven stellig anders zou zijn verlopen dan het verlopen is, en
stellig minder gelukkig'. Van dit leven zegt Harmsen dat Meertens daarin
verbond 'een christelijk geloof met een sterke sociale bewogenheid en een
socialistische overtuiging'.
Met deze bundel van 240 pagina's, samengesteld door de redactie van het
Jaarboek voor de geschiedenis van socialisme en arbeidersbeweging in
Nederland, heeft men vooral de aandacht op déze aspecten uit Meertens' werk
willen richten. Dit betekent dat de meeste van de negen studies niet specifiek
Zeeuws van strekking zijn. Ze betreffen: het Saint-Simonisme, de Zwijn-
drechtse Nieuwlichters, Gerrit de Clerq, Henriëtte Roland Holst, Bart de Ligt,
en de schrijfster Enka. Drie bijdragen zijn herdrukken van eerder verschenen,
maar inmiddels moeilijk bereikbare Zeeuwse artikelen. Allereerst: 'De op
komst van het socialisme in Middelburg' uit 1961. Daarin 'keert Meertens zich
tegen de zelfgenoegzaamheid der filantropische Middelburgers in de negen
tiende eeuw'. Vervolgens: 'Multatuli in Zeeland' uit 1965. Tenslotte: 'Een
Middelburgse burgerfamilie uit de negentiende eeuw. Kornelis Baart en zijn
dochters' uit 1970. Voor wie deze (en de andere) artikelen nog niet kent, vormt
de bundel een welkome aansporing ze alsnog te lezen, en aldus onder de indruk
te geraken van de bewogenheid van Meertens. Zo gezien vormt deze uitgave
een waardige uiting van respect en waardering voor het werk én de persoon
van P.J. Meertens.
Piet Meertens, In het voetspoor van Henriëtte Roland Holst.
Radicalen en religieuze socialisten in Nederland. Ingeleid door Ger Harm
sen.
Alphen aan den Rijn (A.W. Sijthoff), z.j. Isbn 90 218 2755 3. (f 24,50).
A.P. de Klerk, 13-9-1982
Oude treinen en trams, en alles wat daarmee te maken heeft, mogen zich de
laatste jaren nogal in een grote belangstelling verheugen. Talloze publicaties
over dit onderwerp hebben inmiddels het licht gezien. Hierbij denken wij
natuurlijk ook aan de interessante artikelenreeks 'De Oude Tijd', van de hand
van de heer J.A. van de Putte, in onze eigen 'Wete'.
Van de heer Hesselink uit Vlissingen kwam het afgelopen jaar 'De trams op
Walcheren' bij uitgeverij Den Boer uit. Dit aardige, 132 pagina's tellende
boekje, beschrijft het wel en wee van de stoomtram Vlissingen - Middelburg
(1881 - 1910), zijn opvolger de elektrische tram Vlissingen - Middelburg (1910 -
1944) en de stoomtram Walcheren (1906 - 1937). 'Het wee': ongelukken, zoals
bijvoorbeeld op 27 september 1909, waarbij de stoomtram Vlissingen - Mid
delburg bij Souburg te water raakte (men vond dit gebeuren belangrijk genoeg
5
