REAKTIE OP
MIDDELBURGSE STRAATNAMEN
Reaktie op de artikelen van de heer K. Kareis, betreffende de oude straat
namen van Middelburg en wel op 'Brakstraat', 'Singelstraat', 'Dam'.
Met veel plezier heb ik de artikelen van de heer K. Kareis gelezen; ze hebben
mij ertoe gebracht me ook weer eens te verdiepen in de oude geschiedenis van
Middelburg.
Van de plattegrond van Middelburg in Unger: 'De Monumenten van Middel
burg', waarop alle verschillende stadsuitbreidingen met een andere arsering
zijn aangegeven, heb ik plattegrondjes getekend, van ieder stadium apart, wat
voor mij overzichtelijker was. Twee ervan, waarop de omgeving van de 3
bovengenoemde straten goed uitkomt, zal ik hierbij insluiten.
Verder kwam mij toevallig een boekje in handen, uit 1848. De volledige titel
luidt: 'Bijdrage tot de kennis der geschiedenis van het ontstaan en den
verderen aanwas der Stadt Middelburg in den Stroom der Arne', door J.
Ehrlich. Hij was een zeer enthousiast amateur speurder, die niet alleen oude
stadsrekeningen en andere documenten raadpleegde, maar ook 'de grond zelve
tot hoofddoel zijner nasporingen stelde'. Hij was dan ook altijd ter plaatse als
er in Middelburg opgravingen waren, o.a. in de Molstraat en op de plaats waar
de oude Dampoort geweest is. In zijn tijd waren daar zeker nog overblijfselen
van te vinden.
Die Dampoort sloot het oudste deel van de haven (Damdock) af, aan weers
kanten een monumentaal gebouw met poort en toren, verbonden door een
ophaalbrug. Het ene gebouw stond aan Dam N.Z., ongeveer tussen de tegen
woordige Schuitvlotstraat en Brakstraat, het andere ongeveer ter hoogte van
de knik tussen Dam Z.Z. en Dwarskaai. Toen de Dampoort afgebroken werd,
omdat hij bij de aanleg van de nieuwe bolwerken, met een nieuwe Dampoort
in de Nederstraat, overbodig geworden was, bleef ter plaatse de Dambrug (tot
1875). Bij zijn reconstructie van het laat-Middeleeuwse Middelburg gaat
Ehrlich uit van plaat No 2 uit de Zeeuwse Kroniek van Smallegange. Dit is een
aanzicht van de stad van het zuid-oosten uit met de indrukwekkende
Dampoort. In Smallegange staat omstreeks 1400. Volgens Ehrlich moet dit de
toestand van omstreeks 1485 zijn. Dit was nog tijdens de Hoekse en Kabel-
jouwse twisten. Op de voorgrond in de buitenhaven een gewapend vaartuig,
op een landtong een gewapend man bij zijn schildershuisje, en vlak bij de stad
2 stukken geschut op hun affuiten, terzijde van een soort houten verschansing;
een ander stuk geschut, zonder affuit, ligt daarbij op de grond. Het geheel
kennelijk een militaire post, met daarnaast een barak. Het geschut ter plaatse
staat juist waar de tegenwoordige Brakstraat zich bevindt. Het is dus heel aan
nemelijk dat zowel de Brakstraat als het huis 'De Brakke' hun naam ontlenen
aan deze militaire barak.
De Pijpstraat is ongeveer op de plaats van de laat-middeleeuwse stadswal,
maar daarbuiten was niet een nette gracht, zoals we die aan de westkant van de
stad gehad zullen hebben, maar een tamelijk grote watervlakte; dus geen
singel. De Arne n.l. was al verschillende keren gedempt en verlegd en had
gedurende lange tijd geen duidelijke bedding en oevers. Ook dit is nog juist te
16
