TE SLOPEN V.M.
GEBOUW
STERRENWACHT
HEEFT BEWOGEN
GESCHIEDENIS
3
v.-S.
dochter van Pieter Boudewijnse,
ijzerhandelaar en bestuurslid
("Commissaris der gebouwen en
van het buffet") van De Verge
noeging.
Het grote bouwwerk had Jugend
stilachtige kenmerken (vooral de
raampartijen), maar was niet ge
heel stijlzuiver. De zwierige Ju
gendstil of Art Nouveau is in ons
nuchtere land eigenlijk nergens
tot volle wasdom gekomen, voor
wat betreft de bouwstijl dan.
Voorbeelden van Jugendstilmo-
tieven in huizen zijn in Middel
burg o.m. te vinden in Dam 32 en
Pijpstraat 23. Tot 1922 hield het
pand zijn bestemming van socië
teitsgebouw, op de bovenverdie
ping woonde sedert 1908 de be
heerder en kastelein Johan Fre-
derik Gustaaf Scholten met zijn
gezin.
Bestrijding tuberculose
De Stichting de Godshuizen kocht
in 1922 de buitensociëteit, gren
zend aan de tuin van het Gasthuis,
aan en richtte het gebouw in
overleg met het bestuur der Pro
vinciale Zeeuwsche Vereniging tot
bestrijding der tuberculose en de
inspectrice van de volksgezond
heid, afdeling tuberculosebestrij
ding, tot paviljoen voor "lijders
aan tuberculose" in. Het huisje,
dat voorheen als bergplaats van
stoelen e.d. van de sociëteit diende,
werd tot consultatiebureau inge
richt. Later werden nog diverse
barakken bijgebouwd.
De buitensociëteit verhuisde naar
een terrein aan de Tramsingel
Vlissingsesingel)
Het is nu nauwelijks meer voor te
stellen dat in die nog niet zo lang
vervlogen jaren de t.b.c. een ge
vreesde en vaak dodelijke ziekte
was. De zieken lagen in twee "lig-
hallen", een vrouwen- en een
mannenzaal, aan de achterzijde
van het gebouw. Zij keken uit op
de fraaie tuin met sparreboompjes
en grasperken, die uiteraard voor
het publiek verboden gebied was.
"Een heel mooi, maar triest plek
je", merkte iemand, op, die daar in
die tijd als verpleegster werkte.
In de oorlogsjaren vorderde de
bezettende macht het gebouw.
Daardoor èn door granaatinslag in
november 1944 werd het nog al be
schadigd. De herstelkosten be
droegen 18.853,95.
In bezit gemeente
Na de oorlog kwam het pand in
gemeentelijk bezit en werd ver
volgens tamelijk ingrijpend ver
bouwd om in 1949 verhuurd te
worden aan de Christelijke Land
bouw en Huishoudschool van de
C.B.T.B. De school bleef er tot 1967
gevestigd. In de jaren 1967-1969
werd de voormalige school ver
huurd aan de Stichting Verpleeg-,
en Rusthuizen Zeeland, die er een
dagverblijf voor minder begaafde
kinderen in inrichtte (een depen
dance van Iepenoord). Vervolgens
stond het gebouw enige jaren leeg
totdat in 1973 de Stichting Volks
sterrenwacht "Philippus Lans
bergen" er een onderkomen vond.
Deze periode duurde tot 1979. Se
dertdien heeft het pand geen
"permanente bewoning" meer ge
kend en daardoor raakte het nogal
in verval. De laatste jaren werd
het af en toe gebruikt voor kun
stenaarsmanifestaties en -instal
laties.
En binnen niet al te lange tijd
wordt het pand Noordbolwerk 35
dan gesloopt. De redenen tot dit
besluit hebt u al kunnen lezen in
het rubriekje "Middelburg deze
week".
v
Buitensociëteit
De oude Middelburgse vesting
wallen werden tussen 1841 en 1848
afgegraven en herschapen in de
bolwerken zoals wij die nu ken
nen.
In 1864 werd in de Zeeuwse hoofd
stad opgericht de Maatschappij
van visscherij en van gebouwen en
grondbezit, genaamd de Nijver
heidsvereniging. De vereniging
liet in 1873 een grote tuin aanleg
gen op het Noordbolwerk, naast de
kruidentuin van de Rijks H.B.S.
Deze nieuwe buitensociëteit ge
woonlijk de theetuin genaamd,
werd spoedig beroemd in Middel
burg. Niet in het minst door de
muziekuitvoeringen die er 's zo
mers werden gegeven. Op woens
dagavonden en zondagmiddagen
verdrong men elkaar rond de mu
ziektent in de tuin, vooral als de
bekende Jan Morks (1865-1926),
dirigent en luitenant-directeur
van het Schutterijkorps- na 1907
Middelburgsch Muziekcorps acte
de presence gaf. Tegen betaling
van een bescheiden jaarlijkse
contributie mochten-' de Middel
burgers de buitensociëteit bezoe
ken; vreemdelingen konden vrij
geïntroduceerd worden.
In het begin van onze eeuw besloot
de deftige sociëteit De Vergenoe
ging een dependance van haar ge
bouw aan de Markt bij de theetuin
te bouwen. Zo verrees in 1902
Noordbolwerk 35. Een gevelsteen,
naast de voordeur, vermeldt:
"Eerste steen gelegd door mej. A.
Boudewijnse 19 23/10 02". Die mej.
A. was de toen 12-jarige Adriana,
Ramen zonder glas of
dichtgespijkerd met schotten,
ontbrekende deuren en
dakpannen, scheuren in muren en
plafonds, vermolmde sponningen
en verzakkingen. Zo ongeveer kan
de uitermate slechte toestand
beschreven worden van het pand
Noordbolwerk 35, in de volksmond
"De Sterrenwacht" genoemd. Nu
het op het punt staat te
verdwijnen, leek het ons aardig u
eens te informeren over de
bewogen geschiedenis van dit toch
wel markante en meer dan 80 jaar
oude gebouw.
