-naald voor Mamix van Sint Aldegonde, en van de -fontein voor Wolff en
Deken, maken het geheel compleet.
Jammer is, dat Zeeland er in vergelijking met de andere provincies zeer
bekaaid afkomt. Men krijgt de indruk dat Hofman wel erg selectief te werk is
gegaan. Ik vond het jammer dat ontmoetingen met (het werk van) het duo
Abeleven-Labberton, Greup-Roldanus en Dignate Robbertz, om enkele vol
strekt willekeurige voorbeelden te noemen, uitbleven. Heeft een oordeel over
de letterkundige kwaliteit hierbij een rol gespeeld? Als dat zo is, dan is het
merkwaardig te constateren dat een aantal auteurs wèl in andere hoofdstukken
ten tonele worden gevoerd (omdat ze b.v. woonden in het Gooi, werkte in
Utrecht, schreven over Leiden), maar niet in dat over Zeeland, terwijl ze toch
óók leefden in Nieuwland, arbeidden in Middelburg, en publiceerden over
Noord-Beveland. De drie die ik hier op het oog heb - maar ook deze voor
beelden zijn willekeurig - zijn: Helma Wolf-Catz, P.H. Ritter jr. en J.M.A.
Biesheuvel. Opvallend ontbreken ook de namen van Ghijsen en Meertens.
Het land der letteren
Een vergelijking dringt zich op met een vrijwel gelijktijdig verschenen boek, in
december 1982 het boek van de maand: 'Het land der letteren'. Dit zeer fraai
verzorgde boek is in feite een bloemlezing uit de Nederlandse letteren, maar
dan regionaal, naar provincie geordend. Een speciaal voor deze gelegenheid
geschreven inleiding opent elk hoofdstuk.
Zo schreef Hans Warren: 'Schrijven in Zeeland', in wezen toch een treurzang
over het verdwijnen van 'een Zeeland dat een beetje anders was dan de rest van
de wereld'. Speciaal gold dat het vooroorlogse Walcheren: 'het had echt iets
van een noordelijk paradijs'. Na deze inleiding volgt een keuze van al eerder
over Zeeland geschreven proza en poëzie. Zo ontmoeten we Van Schagen
(Oude Middelburgse straatgeluiden), Viruly (Stoomtram Walcheren), Brak
man (Zeeland bestaat niet), Annie M.G. Schmidt (Domineesland), en vele
anderen. Het geheel doet sterk denken aan het bekende Maatstafnummer uit
1970, 'Zeeland waarom daarom'.
Met 22 pagina's tekst (van de in totaal 448 pagina's) komt onze
provincie redelijk evenredig aan bod. Mede dankzij de vele en goede (over
wegend kleuren-) foto's is dit een zeer uitnodigend boek. Jammer dat het lite
ratuur-onderwijs op de scholen, waarvoor het mede bestemd is, het zo lang
zónder heeft moeten stellen!
De herkomst van de opgenomen citaten is achterin te vinden; daar bevindt zich
ook een register op persoonsnamen. Daarmee, èn met een index op plaats
namen, eindigt trouwens ook het eerstgenoemde reisboek.
Voor beide boeken geldt tenslotte: het aanschaffen waard, vooral omdat ze
allebei uitnodigen tot (vérder) lezen, vooral in het buiten-Zeeuwse land der
letteren.
(red.) Willem van Toorn, Querido's letterkundige reisgids van Nederland.
Amsterdam (Em. Querido's Uitgeverij B.V.), 1982. ISBN 90 214 7878 1.
ƒ49,50.
Het land der letteren. Nederland door schrijvers en dichters in kaart ge
bracht. Samenstelling Adriaan van Dis en Tilly Hermans.
22
