2. sal den selven alle Jaren van die turf 12 stooven ter dienste der kerk
besorgen,
3. sal hy, so veel armkinders als er syn en die niet dienen of op eenig ambacht
syn, dagelyks leeren Iesen en schryven, als ook alle armkinders in syn huys
houden en de kost besorgen tegen Een guide en tien str. 's weeks voor ieder,
deselve bewassen en behoorlyk sorge voor deselve dragen. Tog sal hem
beddens en dekens voor de kinderen werden gegeve en verder hetgeen
daartoe van noden sal syn, so dat 2 op een bed, en so voorts slapen
konnen'.
De school werd kennelijk ook bezocht door andere dan 'armkinders' of
'weeskinders', die hij 'sonder het Genod Eeniger gelden onderwysen sal
moeten'.
Elders wordt n.l. vermeld:
'Wat het schoolgeld betreft soo werd by Provisie vast gesteld dat hy van Elk
kind maandelyks sal moogen neemen:
wanneer het Leerd:
Spellen en Leesen 10 st.
voor: Leesen en Schreyven 18 st.
voor: Schreyven en Cyfferen24 st.
Aanstelling en taak van de schoolmeester-koster-voorzanger komen in de
vergaderingen van de kerkeraad veelvuldig aan de orde. Legio is het aantal
'Articulen', instructies of aanwijzingen, soms zelfs - naar onze begrippen - wel
erg diep ingrijpend in de 'privacy' van de functionaris. In 1753 b.v. bepaalt de
kerkeraad: 'Word onzen Schoolmeester die jegenwoordig is verpligt na den
Toestand onser Gemeente zig buyten het huywelyk te houden, provisioneel
den Tyd van Twee Jaeren'. In 1759 een dergelijke maatregel, waarbij
bovendien 'consent van de Eerw. kkenraat' wordt geëist. In 1778 wordt ten
aanzien van een sollicitant 'beslooten, hem wegens de jongheid van zijn
persoon en zijn vrouw, als in de mogelykheid zynde om kinderen te pro-
creeren, voor zijn aangeboden dienst te bedanken'.
Maar genoeg over deze functionaris; er zouden nog diverse bladzijden met
instructies enz. kunnen worden gevuld!
Onze aandacht gaat zeker ook uit naar het wedervaren van de weeskinderen.
Ook daar: voorschrift op voorschrift, m.a.w. een 'gereglementeerd bestaan'.
Ik noem zo maar wat voorbeelden uit de archieven, U mag er verder over
mijmeren. Met onze opvattingen van 1983 moeten we stellen: een 'vrije' jeugd
hebben deze kinderen geenszins gehad!
a. '...degene die heel vroeg of voor 7 Uure op haar werk gaan, zullen dikwils
van den vader gevraagt en onderzocht worden of zy ook haar morgenge-
bedt gedaan, voor 7 Uuren des morgens zal de vader de overige kinderen by
malkaar doen komen en met hen zeiver het morgengebedt doen'.
b. 'dat geduurende het eten over taffel van een der Kinderen, die niet buytens
huys op haar werk gaan, een, 2 of meer Hooftdeelen uyt den bybel zullen
voorgelesen worden
'en zullen ook wel van den vader gevraagt worden wat zy uyt den voorge
lesen onthouden hebben'.
5
