HISTORISCHE BANDEN,
de relatie tussen Brugge/Vlaanderen
en Middelburg/Zeeland
'Mooi zijn Gent, Antwerpen, Brussel, Leuven en Mechelen, maar tegen
Brugge zijn zij niets!'
Barlandus
Onze Zeeuwse 'eilandenarchipel' vormt eigenlijk een breukvlak, een scheids
lijn, tussen Holland in het noorden en Vlaanderen in het zuiden.
De Vlaamse invloed in het Zeeuwse is evident. Denkt U bijvoorbeeld maar
eens aan de monniken uit het zuiden, zoals de Benedictijnen, die sterke invloed
in Zeeland hebben uitgeoefend, hoewel ze hier nimmer een klooster of abdij
bezaten, de Cisterciënzers (een bezoek aan de ruïnes en het bijbehorende
museum van hun klooster Ter Duinen in Koksijde is de moeite waard) en
natuurlijk de Premonstratensers of Norbertijnen, die de Middelburgse abdij
bewoonden. De monniken zijn tijdens de middeleeuwen door hun klooster
stichtingen, dijkaanleggingen en inpolderingen van groot belang geweest.
Denkt U ook aan de architectuur. De Scheldegotiek en de Vlaamse kustgotiek
of Baksteengotiek deden hier tussen 1200 en 1400 hun invloed gelden. Voor
beelden hiervan zijn te vinden in de Middelburgse abdij en de vele Zeeuwse
dorpskerken. Ook de stadhuizen van Middelburg en Veere werden door Zuid-
Nederlanders gebouwd (leden uit het bouwmeestersgeslacht Keldermans).
De z.g. Schotse huizen 'Het Lammetje' en 'De Struys' (1561) te Veere en het
- helaas in 1940 verloren gegane - huis 'In de Steenrotse' te Middelburg werden
in Vlaamse trant gebouwd.
'De Steenrotse' was het werk van de Antwerpenaar Andries de Valckenaere.
De gevelverdeling met de smalle verticale stijlen is terug te vinden in veel
Brugse gevels en ook in de gildehuizen te Antwerpen en Brussel. Het is in feite
zo dat de Zeeuwse bouwkunst tot in de 17e eeuw een Vlaamse inslag heeft
gehad. Ook nadien werden hier nog bouwwerken door Zuid-Nederlanders
gebouwd. Van de hand van de Antwerpenaar Van Baurscheidt stamt bijvoor
beeld het 18e eeuwse Van Dishoeckhuis. Hij ontwierp, samen met een Mid
delburger, de Koepoort in de Zeeuwse hoofdstad (zie 'De Wete' 1983, nr. 3).
We hebben nu de 'geestelijke invloed' (de monniken) gehad - ik kom op die
geestelijke invloed, in een wat later tijdvak, nog terug -, evenals de 'materiële'
(de bouwkunst). Komen we nu aan de politieke invloed.
Ons deel van Zeeland, Zeeland-bewester-Schelde (en daarmee worden dan de
eilanden ten zuiden van de huidige Oosterschelde bedoeld), werd in 1012 door
de Duitse keizer in leen gegeven aan de graaf van Vlaanderen. Dit werd in 1056
nogmaals bevestigd. In 1063 gaf de Vlaamse graaf, die in de middeleeuwen een
zeer machtig heer met een uitgestrekt gebied was, Zeeland-bewester-Schelde in
achterleen aan de Hollandse graaf.
Vlaanderen, ontstaan uit de 'pagus Flandrensis' (een gebied gelegen rondom
10
