het huidige Brugge), is het belangrijkste en dichtbevolktste vorstendom in de
middeleeuwse Nederlanden geweest. We onderscheiden kroon-Vlaanderen
(ongeveer het deel van het graafschap ten westen van de Schelde) en rijks-
Vlaanderen (ten noorden en oosten van de Schelde), dat oorspronkelijk een
leen van de Duitse keizer was. De drie voornaamste steden van het graafschap
waren Brugge, Gent en leper. Vlaanderen heeft veel strijd moeten voeren,
vooral met Frankrijk. Het zou echter te ver voeren daar hier op in te gaan. We
keren daarom terug naar Zeeland.
In de 12e eeuw betwistten Holland en Vlaanderen elkaar het bezit van het
huidige midden-Zeeland. Bij het verdrag van Brugge werd in 1167 een compro
mis gesloten. Ons gebied werd toen een z.g. condominium, een door twee
staten bestuurd gebied.
Bij dat verdrag werd ook beslist dat belangrijke rechtszaken, de eilanden
betreffende, in Brugge beslist zouden worden. Aan het einde van de roerige
13e eeuw brak er een oorlog uit tussen de Vlamingen en de Hollanders over
Zeeland-bewester-Schelde.
Tijdens deze strijd belegerden de Vlaamse troepen zelfs Middelburg en landde
een Vlaams leger in Zuid-Beveland. Opmerkelijk is dat de Zeeuwse adel de
kant van de Vlaamse graaf koos.
Maar aan het begin van de 14e eeuw werd het pleit tenslotte toch in het
voordeel van Holland beslist. Het verdrag van Parijs bevestigde in 1323 de
rechten van de Hollandse graaf.
Zeeland heeft ook in later tijden altijd tot het Noorden behoord. Zeeuwsch-
Vlaanderen bleef aanvankelijk Vlaams, maar werd na de 80-jarige oorlog
Staats grondgebied, generaliteitsland.
Dat was de politiek. Nu de mensen. De bewoners van ons gewest.
Veel Zeeuwen, die hun stamboom napluizen, stuiten uiteindelijk - als ze maar
lang genoeg doorzoeken! - op voorouders uit de Zuiderlijke Nederlanden
(Vlaanderen en Brabant met name).
Walcheren heeft erg van de 80-jarige oorlog te lijden gehad. Naar mijn idee
zijn grote delen van het eiland eind 16e eeuw ontvolkt geraakt. Die lege
plekken werden opgevuld door vluchtelingen uit het Zuiden. Hierbij bevonden
zich zeer veel geschoolde ambachtslieden, maar ook handelaars (als de be
roemde Balthasar de Moucheron). Ook al eerder vestigden zich overigens
mensen uit het zuiden in deze streken. Middelburg kreeg in de periode
1360-1571 ruim 6.700 nieuwe poorters. Hiervan kwam 1/7 deel uit Vlaan
deren, en de meeste Vlamingen (om precies te zijn 273) kwamen uit Brugge.
Tot zover voor wat de bevolking betreft. Bij de bedrijvigheid der mensen, de
economie, wil ik wat langer stilstaan. Door haar ligging was Middelburg een
ideale voorhaven voor het Vlaamse achterland. Vlaanderen was in de 13e en
14e eeuw één van de belangrijkste economische centra van Europa. En in
Vlaanderen was Brugge één van de voornaamste steden. Ontstaan uit een in de
negende eeuw opgerichte burg (net als Middelburg dus!), ontwikkelde de stad
zich voorspoedig. De naam Brugge schijnt van Scandinavische oorsprong te
zijn. Het oud-Noorse 'bryggja' betekent landingssteiger of kaai; het handels-
element zat er dus al vroeg in!
Brugge lag aanvankelijk aan zee, maar niet lang.
De verbinding met de zee is voor Brugge altijd wat problematisch gebleven.
Dat verhinderde echter niet dat Brugge uitgroeide tot een handelscentrum van
formaat. In 1180 werd een voorhaven aangelegd: Damme, waar de per zee-
11
