Dijkje
Feestgevels uit de Gouden Eeuw op Walcheren
In het midden van de zeventiende eeuw werd het op Walcheren plotseling een
rage om zijn huisgevel heel feestelijk te versieren met figuren van rood-
bakkende steentjes tussen gele 'ijsselsteentjes'.
U vindt ze alleen in Vlissingen, Middelburg en Dishoek en verder in Aarden
burg in Zeeuws Vlaanderen en in Haamstede op Schouwen en verder ner
gens in Zeeland. In Vlissingen komen ze erg veel voor, maar zijn in later
eeuwen vaak onder een pleisterlaag verdwenen. Zij komen dan soms bij
reparaties en restauraties te voorschijn en ze zijn heel typisch voor deze streek.
Nu hebben dit soort versieringen een lange geschiedenis. Toen in de Middel
eeuwen bij het bakken van 'Zeeuwse Moppen' regelmatig stenen met verglaas
de koppen en een groenige zoutglazuur voorkwamen, hebben de metselaars ze
vaak in figuren of patronen in de gevelvlakken ingemetseld. De voorstellingen
op de kerk in Renesse vind ik de mooiste in Zeeland. In Vlaanderen en Noord-
Frankrijk zijn ze veel gevarieerder en er wordt vaak een magische betekenis
aan toegekend. Het zijn meestal religieuze motieven, die het boze oog van
Satan moesten afwenden van het huis en zijn bewoners.
Bij de Walcherse gevels van rond 1650 zitten we echter een paar eeuwen latei
en ze zijn dan van helder rode kleine baksteentjes gemaakt. Onze figuren zijn
bijna altijd in twee richtingen spiegelbeeldig, een soort Davidsster, een soort
kruisbloem, harten, dubbele en omgekeerde harten en ruiten (schuine
dropjes). Er een bijzondere betekenis aan toekennen lijkt me gezocht. Ze
passen alleen in de zucht om de huisgevel te verfraaien. Denk maar eens aan de
mooi gesmede muurankers van het jaartal, de versierde waterlijsten en neg-
kanten, de ornamentale trapgevels en dan de kruiskozijnen met boven
dievenijzers vóór de glas in lood ruitjes en onder fris geschilderde luiken.
25
