illegale zender te Grijpskerke, blz. 92-93), of de belevenissen van een geëva
cueerd loodsengezin, blz. 109-111; zo zijn er overigens nog veel, al dan niet
droevige verhalen te vertellen, want bijna iedere Walcherse familie heeft zo
zijn eigen oorlogsherinneringen).
In een nawoord maakt auteur Bollen de balans op. Hij blijft zitten met een
aantal vraagstukken, zoals de 'onvoldoende bereidheid' van de Nederlandse
troepen om Zeeland te verdedigen. Uw recensent moet constateren dat het,
gezien vanuit het heden, dwaasheid was dat Zeeland doorvocht: de verwoes
ting van Middelburg's centrum en de levens van de dappere Franse soldaten
zijn voor niets geweest
Een ander mysterie is volgens Bollen waarom 'Walcheren niet met man en
macht naar Westkapelle trok' na de bombardementen in 1944. Het lijkt mij
echter evident dat de angst en verwarring van die dagen, het ontbreken van
goede communicatielijnen én goede verbindingen plus de aanwezigheid van
een aanzienlijke Duitse troepenmacht daar debet aan waren.
Hoewel de foto-verantwoording van de vele zwart-wit illustraties me soms niet
geheel verantwoord lijkt en het overzicht van de geraadpleegde archieven en
collecties wel erg summier is, meen ik dat het hier besproken boek één van de
beste uitgaven over onze streek in die donkere jaren is!
Als U nog wat overblijfselen van W.O. II op Walcheren wilt bezichtigen, zoals
de kreken bij Ritthem, Westkapelle en Veere (herinneringen aan de inundatie
van '44) zou U dat bijvoorbeeld op de fiets kunnen doen.
Een aardige leidraad bij een fietstocht op ons (voormalige) eiland is 'Fietsen
op Walcheren', met als ondertitel 'Vijf fietsroutes op Walcheren, aangevuld
met tal van wetenswaardigheden'.
Dit sympathieke boekje van de hand van Kees Bos en Bouke Bouman is in feite
een voledige omwerking van het in 1978 verschenen boekje met dezelfde naam.
De auteurs gaan vrij uitvoerig in op de ontstaansgeschiedenis, landschappe
lijke ontwikkeling en flora en fauna van Walcheren (blz. 4-35) voordat zij aan
de eigenlijke routebeschrijvingen toekomen. Het boekje telt 84 pagina's en is
verlucht met tekeningen (van Ingrid Bos) en veel kleine zwart-wit foto's.
Misschien een tip voor eventuele toekomstige (her-) drukken: geef op de bijge
voegde losse kaart van Walcheren de verschilende routes in duidelijke kleuren
aan.
De teksten zijn niet altijd even nauwkeurig. Zo wordt het gedeelte over
Middelburg (blz. 65 e.v.) helaas ontsierd door enige onjuistheden: de
stadsrechten van 1217 werden niet verleend door Willem II (maar door Willem
I van Holland en Johanna van Vlaanderen), de bolwerken van de stad werden
tussen 1595 en 1598 aangelegd, het havenkanaal naar Veere werd tussen 1815
en 1817 gegraven en de spoorweg- en kanaalwerken kwamen definitief gereed
in 1873 (en niet '78), de prent op blz. 69 is wat ongelukkig gekozen: het is een
17e eeuwse gravure, die een niet erg juist beeld van de oude haven geeft.
Ondanks deze tekortkomingen een leuk boekje voor een leuke (lage) prijs.
Hen Bollen en Jantien Kuiper-Abee, Worsteling om Walcheren 1939-1945,
Zutphen, Uitgeverij Terra, 1985 49,
Kees Bos en Bouke Bouman, Fietsen op Walcheren, Middelburg, Stich
ting Natuur- en Recreatie-informatie/Echte Nederlandse Fietsersbond afd.
Zeeland, 1985 (ƒ6,95). ps
28