illegale zender te Grijpskerke, blz. 92-93), of de belevenissen van een geëva cueerd loodsengezin, blz. 109-111; zo zijn er overigens nog veel, al dan niet droevige verhalen te vertellen, want bijna iedere Walcherse familie heeft zo zijn eigen oorlogsherinneringen). In een nawoord maakt auteur Bollen de balans op. Hij blijft zitten met een aantal vraagstukken, zoals de 'onvoldoende bereidheid' van de Nederlandse troepen om Zeeland te verdedigen. Uw recensent moet constateren dat het, gezien vanuit het heden, dwaasheid was dat Zeeland doorvocht: de verwoes ting van Middelburg's centrum en de levens van de dappere Franse soldaten zijn voor niets geweest Een ander mysterie is volgens Bollen waarom 'Walcheren niet met man en macht naar Westkapelle trok' na de bombardementen in 1944. Het lijkt mij echter evident dat de angst en verwarring van die dagen, het ontbreken van goede communicatielijnen én goede verbindingen plus de aanwezigheid van een aanzienlijke Duitse troepenmacht daar debet aan waren. Hoewel de foto-verantwoording van de vele zwart-wit illustraties me soms niet geheel verantwoord lijkt en het overzicht van de geraadpleegde archieven en collecties wel erg summier is, meen ik dat het hier besproken boek één van de beste uitgaven over onze streek in die donkere jaren is! Als U nog wat overblijfselen van W.O. II op Walcheren wilt bezichtigen, zoals de kreken bij Ritthem, Westkapelle en Veere (herinneringen aan de inundatie van '44) zou U dat bijvoorbeeld op de fiets kunnen doen. Een aardige leidraad bij een fietstocht op ons (voormalige) eiland is 'Fietsen op Walcheren', met als ondertitel 'Vijf fietsroutes op Walcheren, aangevuld met tal van wetenswaardigheden'. Dit sympathieke boekje van de hand van Kees Bos en Bouke Bouman is in feite een voledige omwerking van het in 1978 verschenen boekje met dezelfde naam. De auteurs gaan vrij uitvoerig in op de ontstaansgeschiedenis, landschappe lijke ontwikkeling en flora en fauna van Walcheren (blz. 4-35) voordat zij aan de eigenlijke routebeschrijvingen toekomen. Het boekje telt 84 pagina's en is verlucht met tekeningen (van Ingrid Bos) en veel kleine zwart-wit foto's. Misschien een tip voor eventuele toekomstige (her-) drukken: geef op de bijge voegde losse kaart van Walcheren de verschilende routes in duidelijke kleuren aan. De teksten zijn niet altijd even nauwkeurig. Zo wordt het gedeelte over Middelburg (blz. 65 e.v.) helaas ontsierd door enige onjuistheden: de stadsrechten van 1217 werden niet verleend door Willem II (maar door Willem I van Holland en Johanna van Vlaanderen), de bolwerken van de stad werden tussen 1595 en 1598 aangelegd, het havenkanaal naar Veere werd tussen 1815 en 1817 gegraven en de spoorweg- en kanaalwerken kwamen definitief gereed in 1873 (en niet '78), de prent op blz. 69 is wat ongelukkig gekozen: het is een 17e eeuwse gravure, die een niet erg juist beeld van de oude haven geeft. Ondanks deze tekortkomingen een leuk boekje voor een leuke (lage) prijs. Hen Bollen en Jantien Kuiper-Abee, Worsteling om Walcheren 1939-1945, Zutphen, Uitgeverij Terra, 1985 49, Kees Bos en Bouke Bouman, Fietsen op Walcheren, Middelburg, Stich ting Natuur- en Recreatie-informatie/Echte Nederlandse Fietsersbond afd. Zeeland, 1985 (ƒ6,95). ps 28

Tijdschriftenbank Zeeland

de Wete | 1985 | | pagina 30