DE KOUSTEENSEDIJK 1
DE KOUSTEENSE DIJK 2
Als ik het goed gelezen heb, rolt de steen nog steeds.
In de buurt van Valenciennes liggen de plaatsen: Escaudain, Escaudoivres,
Escaufoust en Escaupont. Misschien is dit de oplossing?
Wat zegt Pierre Larousse (1895): Escaut, fleuve de France, de Belgique et de
Hollande; source dans le dep. de l'Aisne; embouchure dans la mer du Nord;
passe a Cambrai, Valenciennes, puis a Tournai, Gand et Anvers; 430 km.
Op pagina 8 van 'De geschiedenis der oude havens van Vlissingen' door H.G.
van Grol, archivaris der gemeente Vlissingen, april 1931, staat: 'De oude
Vischmarkt in de Noordstraat van het jaar 1443 herinnert nog door haar naam
aan de visscherij, zoowel als de nog niet zoo heel lang geleden verdoopte
'Schardijnkade'. Deze 'Schardijnkade' sloot aan bij den Kousteenschen dijk
(d.i. Couwensteenschendijk, genoemde naar Escauzijnschen steen die hier
vermoedelijk in reserve lag ten behoeve van de dijkverdediging), die weer
aansloot aan den meermalen genoemden scheidingsdam'.
J. Heerebout
Lezing van het artikeltje van de heer Kareis in De Wete van oktober 1985
bracht me tot een herlezing van de verklaring van de heer Stol uit het nummer
van april 1984, die me, ondanks het sluitend betoog ervan, al bij de publicatie
niet had bevredigd. De naam zou zo ontstaan kunnen zijn, maar
Onder alle straatnamen die Kareis behandelt komt geen enkele vernoemings-
naam voor met een historische relatie. Alle namen berusten op een eigenschap
of relatie, die de straat al had toen deze zijn naam in de volksmond kreeg.
Later nam het stadsbestuur zo'n naam automatisch over. Uit de tijd waarin de
naam Cauwensteensen-dijck voor het eerst vermeld wordt - Kesteloo vond in
het archief 1590 - kennen we in Middelburg geen enkele historische naam.
Wel komen namen voor als Houtkaai, Bierkaai, Turfkaai en Maisbaai,
genoemd naar producten die er werden aangevoerd.
Als nu kouwesteen of kousteen een naam voor een steensoort geweest zou zijn,
dan hadden we m.i. een aanvaardbaarder verklaring. Hiernaar is echter tot
dusver tevergeefs gezocht. In het Nederlands komt hieromtrent niets voor,
zelfs niet in het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal of in het Middel
nederlandse Woordenboek.
Meer succes had ik in het Vlaams en zijn verschillende dialecten. Daar is koude
steen of kouwe steen een nog steeds bestaande aanduiding voor arduinsteen,
petit granit, Escauzijnse steen (afkomstig uit Escaussines in Henegouwen), de
hier goed bekende blauwe stoepsteen.
Ter illustratie van het nu nog bestaande gebruik volgen hier enkele Vlaamse
uitdrukkingen:
Hij ligt al op de kouwe steen.
Het lichaam van een niet geïdentificeerd iemand werd op het kerkhof in het
lijkenhuisje neergelegd op een plaat arduinsteen, de kouwe steen. Redenen
7