groep uit onze Heemkundige Kring,
b. Op blz. 88 een reactie hierop van C.K. Elout te Wassenaar, wiens
vader burgemeester van Domburg was.
6. In 'Zeeuws Tijdschrift' no. 6 van 1956 op blz. 177 e.v. een artikel
van Ir. F.H. Klokke met een inleiding van L.W. de Bree (zie Ene.).
7. In het 'Woordenboek der Zeeuwse Dialecten' een geïllustreerd artikel
met de spelregels.
8. In de knipselverzameling van Van Wallenburg:
aeen artikel van de journalist Jacques Cats in de PZC van 4 decem
ber 1973.
b. een artikel van Van Wallenburg zelf in 'Eilandennieuws' (voor de
Zuid-Hollandse eilanden) van 10 december 1974.
c. een met de hand geschreven, ongedateerde notitie.
N.B.: 3 t/m 7 zijn in de Zeeuwse Bibliotheek te raadplegen, 8 in het Middel
burgse gemeentearchief.
Het valt op, dat de meeste beschrijvingen van slabberjan/gnav onderling min
of meer verschillen, wat zowel aan hoge ouderdom als aan mondelinge over
dracht zou kunnen worden geweten. Toch kent men al heel lang schriftelijke
spelregels. De Aftenposten vermeldt b.v. een informatie van Olav Skard, die
in 1978 in Holstebré in Denemarken een gnav-spel kocht met bijgevoegde
spelregels, waarin o.a. staat: 'Het tijdstip van het ontstaan van het gnav-spel is
niet bekend. Dat het een heel oud spel is staat evenwel vast. De oudste vermel
ding van het gnav-spel gaat terug tot ca. 1770'.
Er staat ook in dat de eerste uitgaaf van die spelregels van 1781 dateert. Heel
merkwaardig is wel het verhaal uit 'De Navorscher' (4.): het opschrift 'Slebber
Jen - Spel in Noorwegen' legt wel heel duidelijk het verband tussen het
Zeeuwse slabberjan en het Noorse gnav (het erin beschreven spel is bijna
identiek), en dan staat er aan het slot een onderschrift van de redaktie,
luidende: 'Het bovenstaande is afgeschreven naar een verklaring, die bij het
spel behoorde, en geschreven is denkelijk door een 18e eeuwsche hand. Kan
iemand der lezers ook mededeelen of dit gezelschapsspel in ons land gespeeld
werd? En of het werkelijk van Noorschen oorsprong is?'
Vreemd is dat er geen verband lijkt te bestaan tussen de benamingen van het
spel en zijn inhoud. Nergens duikt er in de diverse beschrijvingen van het spel
een Slabber of Slebber, een Jan of Jen op (alleen Klokke noemt de zot 'Jan
Rit'), en ook 'gnav' helpt ons niet verder. Mijn tamelijk uitvoerige
Noors-Duitse Gyldental-woordenboek vermeldt tussen 'gnaske' en 'gneis'
alleen maar 'gnav (spill:) Tauschspiel, n.', dus 'ruilspel', wat immers de kern
van het spel is. Gezien het bericht over het in Denemarken gekochte spel heb ik
ook nog bij het Deens gezocht. Hiervoor was toch al aanleiding omdat Noor
wegen en Denemarken sterk verwant zijn. Sinds in 1397 bij de Unie van
Kalmar de 3 Skandinavische rijken verenigd werden viel n.l. de Noorse
geschiedenis samen met de Deense, wat duurde tot 1814. Weliswaar was
5
