met andere gezelschapsspelen zodanig spraakzaam en luidruchtig is dat dit in
de naamgeving tot uitdrukking kon komen.
De notitie van Van Wallenburg (8.c.) vermeldt dat het spel in de Zaanstreek
'koekoekspel' heet. Men moet daar m.i. via de houtimport uit het noorden al
eeuwenlang contacten met Skandinavië hebben, en dan is het weer typisch dat
de vogel in de slabberjanbeschrijvingen overeenkomt met de koekoek in de
gnav-verhalen uit de Aftenposten.
Rest nog de mededeling van Walraven aan Cats (8.a.) dat in Zeeuwsch-
Vlaanderen een gelijksoortig spel 'Jan in de zak' heet.
Ook uit de betekenis van de diverse doppen lijkt weinig te halen voor wat
betreft tijd en plaats van ontstaan. Huis, dronkeman, herberg, zot, smoel,
meelzak, vogel, uil, koekoek, kat, hond, paard, ruiter, pispot (de Noren
hebben het netjes over een bloempot), het is allemaal even internationaal en
tijdloos, en ook met de uit Noorwegen gesignaleerde nar en dragonder gaan we
heel wat eeuwen terug. Die dragonder is dan uit een ander verhaal in de
Aftenposten, n.l. van Einar Diesen, die ook vertelde uit zijn jeugd in het begin
van deze eeuw, en wiens beschrijving weer iets afwijkt van die van Inger
Ekfelt.
Dan was er Knut Hougen die de Aftenposten herinnerde aan hun eigen uitgave
'De spel-vogel', waarin n.b. gnav voorkomt, maar dan alleen als kaartspel,
welke variant ook Inger Ekfelt aan het begin van haar verhaal noemde.
Tenslotte nóg enkele overeenkomsten. De foto van een gnav-dop in de
Aftenposten stemt praktisch overeen met de tekening in het Zeeuws
Woordenboek. En een Noor uit Baerum schreef dat zijn grootvader daar na de
2e wereldoorlog een gnav-spel kocht met rode doppen en gekleurde plaatjes,
terwijl Elout (5.b.) in 1936 precies hetzelfde schreef van het in zijn bezit zijnde
slabberjan-spel, afkomstig van zijn vader die in de jaren 1870 burgemeester
van Domburg was. Anderen signaleren zwarte, bruine en gele doppen.
Laat ik mijn wat taaie verhaal nu afronden. Uit wat mij onder ogen kwam
durf ik slechts te besluiten dat slabberjan/gnav een heel oud gezelschapsspel
van onbekende herkomst en leeftijd is, dat het in elk geval al in de 18e eeuw
wordt gesignaleerd, dat het vooral omstreeks Kerstmis wordt gespeeld en dat
het in Zeeland, Noorwegen en Denemarken nog steeds in zwang is. Het lijkt
niet onwaarschijnlijk dat het spel ook in andere regio's of landen ooit moet
zijn gespeeld of misschien zelfs nu nog wordt gespeeld, onder welke benaming
dan ook, maar die vraag hoort thuis bij spel-deskundigen en spel historici. En
wie weet of niet ergens ter wereld alle vragen omtrent slabberjan/gnav allang
zijn opgelost!
Maar één ding lijkt zeker: een in 1743 geboren Jan Slabber kan moeilijk de
7
