DE VEERSE MOLENS
door J.H. Midavaine, Veere
Naar aanleiding van de vraag van dhr. Van Wijk naar de betekenis van een der
gevelstenen in molen 'De Koe' (De Wete, april 1987), heb ik al mijn gegevens
betreffende de Veerse molen eens op een rijtje gezet. Helaas moet ik het
antwoord op de door dhr. Van Wijk gestelde vraag schuldig blijven, doch
wellicht is het voor de lezers van De Wete interessant om iets meer over de
Veerse molens te weten.
De oudst bekende plattegrond van Veere (Jacob van Deventer, 1550) toont
twee molens: een houten open standerdmolen aan de noordzijde der stad
tegenover de huidige ophaalbrug en een watermolen (getijmolen), op de plaats
van de tegenwoordige molen. Deze watermolen werd gebruikt om koren te
malen en is waarschijnlijk de eerste molen die in Veere gebouwd werd. Uit een
kontrakt dat Heer Wolferd van Borsele in 1346 met de stad sloot, blijkt, dat
deze molen er toen reeds vele jaren stond ('dats te verstane van der Watermole
ter Vere, van den Moude aldaer, die ghestaen heuet tote daghe toe van heden,
en alle onsen Vaders tiden...').
In het kontrakt, dat afgedrukt staat op blz. 80-83 van Ermerins (le stukje over
Veere) geeft Heer Wolferd de stad het recht om zelf een molenaar aan te
stellen. Als loon mag deze man het zestiende gemalen vat graan behouden
(ongeveer 6°7o).
Op blz. 48 schrijft Ermerins het volgende: 'Het jaar 1485, begon met eenen
geweldigen storm, die veel schade in Walcheren veroorzaakte, hier een molen
ter neder smeet, en langen tyd aanhieldt'. Waarschijnlijk zal toen de houten
standerdmolen omgewaaid zijn, die men nadien weer opnieuw heeft
opgebouwd, doch die in 1609 is verdwenen, want op de plattegrond van Guic-
ciardini zien we alleen een molen op het molenbolwerk.
Deze molen is gebouwd in het jaar 1596 toen men de watermolen heeft afge
broken. Het was eveneens een houten korenmolen van het open standerd type.
In het jaar 1592 heeft men op het Mauritius Bolwerk (vlakbij de Arnemuidse
Poort) aan de zuidzijde der stad een houten open standerdmolen gebouwd, die
vermoedelijk rond het jaar 1800 is verdwenen.
In 1695 bouwde men een stenen achtkantige walmolen met galerij op de resten
van de Nelistoren aan de oostzijde der stad (vlakbij de Campveerse Toren), die
in 1767 is gesloopt. Deze molen staat fraai afgebeeld op een prent in de Tegen
woordige Staat van Zeeland.
De houten standerdmolen aan het Molenwater heeft men in 1736 vervangen
door een ronde stenen grondzeiler. De bouw werd gegund aan Elias Eliassen,
aannemer te Veere, voor 1237,Van deze molen zijn twee gevelstenen
bewaard gebleven, die thans zijn ingemetseld aan de westzijde van de huidige
molen. Op de ene steen staat een afbeelding van het wapen van Veere (43x65
cm), op de andere (55 x 24 cm) staat de volgende tekst:
JEABEE
29
