het logement de 'Campveerschen Toren'. In een advertentie in de
Middelburgsche Courant vestigde hij vrijwel jaarlijks de aandacht op de door
hem op zaterdag de laatste dag van de Veerse kermis georganiseerde spelen.
De belangrijkste spelen waren het ringrijden te paard en het gaaischieten.
Daarnaast werd er in sommige jaren ook naar de ring gelopen en kon men zich
uitleven met het 'Ringrijden op den kruiwagen', het koekhakken, het bal-
werpen en het katknuppelen.
Zowel in de achttiende als in de negentiende eeuw waren de herbergen centra
van vermaak tijdens de kermis. In de herbergen werd gedanst, gezongen en
uiteraard ook veel gedronken. Herbergen waren er in Veere genoeg. In 1806
waren er bijvoorbeeld 'veertig tappers, zeven billiardhouders en drie loge
menthouders'. In de loop van de negentiende eeuw daalde het aantal plaatsen
waar sterke drank geschonken werd. Toch waren er in 1870 nog steeds een stuk
of twaalf herbergen.
De kermis werd bezocht door personen uit alle lagen van de Veerse bevolking.
Het was niet louter een feest voor het gewone volk. Ook personen uit de
hogere lagen van de bevolking namen aan de festiviteiten deel. Dit blijkt onder
andere uit een advertentie in de Middelburgsche Courant. In 1861 deelde één
van de Veerse ondernemers in de horeca mee, dat hij tijdens de kermis een
dansavond organiseerde waarbij de entree zestig cent voor een 'Heer met of
zonder Dame' bedroeg. Nog afgezien van het feit dat de Middelburgsche
Courant zich niet op de onderste lagen van de bevolking richtte, betekende
zestig cent voor de 'gewone man' in de negentiende eeuw een onoverkomelijke
barrière. Het gemiddelde weekloon van de arbeider zal in die tijd immers niet
of niet ver boven de vijf gulden in de week uitgekomen zijn.
De afschaffing van de kermis
De kermis in Veere werd afgeschaft in 1871. Deze afschaffing kwam vrij
onverwacht. In de literatuur, die tot nu toe over de Nederlandse kermissen
verschenen is, worden een aantal faktoren genoemd die tot de afschaffing van
kermissen in andere delen van ons land leidden.
In hoofdzaak gaat het daarbij om een vijftal faktoren. In de eerste plaats
worden economische argumenten aangevoerd. Daarbij wordt onder andere
gewezen op het verdwijnen van de jaarmarktfunctie.
Ook in Veere werd dit punt in de discussie over de afschaffing naar voren
gebracht. Daarnaast wordt in Engelse literatuur wel aangevoerd dat de
afschaffing van de kermis in sommige plaatsen verband hield met een econo
mische opleving. Voor Veere geldt deze argumentatie niet.
De economie van het stadje Veere bewoog zich gedurende de gehele negen
tiende eeuw in een neerwaartse lijn. Een laatste argument van economische
aard is de schade die de afschaffing van de kermis voor de plaatselijke
middenstanders, in het bijzonder de horeca, betekende. De gemeenteraad van
Veere oordeelde echter dat op dit punt het algemeen belang boven het belang
van individuen moest worden gesteld.
Een tweede faktor in de discussie rond de afschaffing van kermissen in Neder
land is het excessieve gebruik van sterke drank. Dit tweede argument wordt
vaak gecombineerd met een derde punt, namelijk het optreden van
vechtpartijen. In het verlengde van deze argumenten mag ook worden gedacht
20
