DE WETE DOEN
door J. Poppe
Een bekend opschrift zult U denken. En dat is ook zo, want wellicht zal het
ieder bekend zijn, dat dit gezegde ontleend is aan een Walchers gebruik in
vroeger tijd, om bij het overlijden van iemand 'De Wete' te doen aan familie,
buren en kennissen en zodoende kennis te geven van een overlijden, dat in de
familie plaatsvond. De wete werd gedaan door de lijkdienaar of iemand, die
aan het sterfhuis verbonden was, b.v. een knecht of arbeider van de hofstede.
In families van invloedrijke personen werd echter al omstreeks 1650 aankon
diging gedaan via een schriftelijke kennisgeving, zoals bijgaand is afgedrukt in
dit blad.
Op 10 februari 1667 werd de zeer jeugdige Jacoba Duvelaer naar haar laatste
rustplaats gebracht in de Nieuwe Kerk te Middelburg.
Omdat zij uit een rijke en vooraanstaande familie stamde, werd een 'opleesrol'
opgemaakt, met namen van degenen, die op de begrafenis werden uitgeno
digd, omdat de dochter van een magistraat op deftige wijze ter aarde besteld
moest worden. De rol was AVi meter lang en 1,57 meter breed, maar de 'rolle'
bevatte dan ook de namen van 149 personen!
De namen waren op perkament geschreven in fraai schrift. De titels die vóór
de namen vermeld stonden waren 'Dheer', 'Dheer Mr', 'Dheer Doctor', 'Do-
minus', 'Capitain', 'Jonckheer' en een teken, dat 'Signeur' moest aanduiden.
Degenen die stads- of landsambten bekleedden, werden als 'Monsieur' aange
duid en kooplieden of zakenmensen in het algemeen, werden 'Signeur' ge
noemd, hoe rijk zij ook mochten zijn.
In een (waarschijnlijk) Walchers versje werd het verschil in aanzien als volgt
vermeld:
In den beginne,
was het baes en baesinne.
Daarna was 't juvfrouw en signeur,
toen kon 't er nog stilletjes mee deur.
Maar nu is het: mevrouw en mijnheer
en nu is er ook geen duvekater meer.
(Een duvekater was een gebruikelijke gift aan de dienstboden met kerst of
nieuwjaar).
Iemand die wat boven de burgerstand uitstak, zoals een goudsmid, een hor
logemaker of een fijnschilder werd signeur genoemd. Monsieur stond iets
hoger en daar werd bijvoorbeeld een schoolmeester mee aangeduid. Maar in
de 18de eeuw degradeerde het woord monsieur en werd het woord signeur
hoger geacht dan monsieur. (De waarde van het woord monsieur daalde).
Het stoffelijk overschot van Jacoba Duvelaer werd in een fijn laken gewikkeld
en het laken werd dichtgenaaid met één niet onderbroken draad. Knopen
mochten er niet in de draad zitten, omdat die hinderlijk zouden kunnen zijn bij
het 'vertrekken' van de ziel.
In Zierikzee werden aanzienlijke personen in een wassenkleed begraven. Voor
2
