van de samenhang die er bestaat tussen de veelheid van vormen en functies is
nog veel leuker. Vooral als het daarbij gaat om bijzondere topografische om
standigheden die hierin bepalend zijn geweest. En waar kan dit beter dan in
de voormalige havenkwartieren van steden zoals Veere, Zierikzee, Tholen,
Goes en niet te vergeten Middelburg? De stedelijke concentratiepunten waar
eeuwenlang het leven van alledag zich zo kort op en naast elkaar afspeelde,
zijn unieke oorden voor zo'n ontdekkingstocht.
Hierbij moet bovenal bedacht worden dat voor de grote wereld de havens in
feite de voordeur, de hoofdtoegang, tot de stad vormden. De direkte omgeving
van de haven was het centrum van handel en economisch leven, terwijl de
stadspoorten in feite de achterdeur vormden naar het platteland.
Een willekeurig voorbeeld uit vele gelijke situaties is b.v. de Middelburgse
Dam met zijn heren- en koopmanshuizen met daartussen haaks op de haven
allerlei leuke steegjes en straatjes, soms overbouwd en bijna altijd ommuurd
op plaatsen waar geen belendende bebouwing is. Het zijn deze steegjes waar
zich de pakhuizen, de werkplaatsen, de koetshuizen en de woningen van de
minder welgestelden bevonden. De Kuiperspoort bijvoorbeeld is een juweel
van een straatje en terecht hoog scorend in de anzichtkaartenmolens en de
Monumenten-wandelroutes.
Maar vanuit zijstraatjes gezien geeft deze zelfde Kuiperspoort (zie tekening)
onverwachte beelden, waardoor je je in de late Middeleeuwen waant,
tenminste als er geen fietsen tegen de gevel gestald staan.
Het grootste gedeelte van het Kuiperspoortcomplex, oorspronkelijk pakhui
zen, is nu in gebruik als muziekschool. De half zichtbare gevel op de tekening
is de toegang en de centrale hal hiervan. Gaan we door de deur van dit
'openbare' gebouw binnen, dan kunnen we via spiltrappen en gangen en
zolders een deel van de gebouwen en hun oorspronkelijke struktuur van
binnen bewonderen. Een ontdekkingsreis op zich.
De tekening geeft, behalve een gedeelte Kuiperspoort, voor het grootste deel
de Schuddebeursstraat weer. Hoewel deze straat op dit punt ontzettend smal
is, en in feite een onbeduidend zijstraatje van een zijstraatje, is het nog net niet
het smalste straatgedeelte. Naar de Dam toe is een ontsluiting van nauwelijks
een meter breed, die de zelfde naam draagt.
Ondanks dat het bekend is dat oude straatnamen de functie van de straat
weergeven, zal bij het lezen van de naam Schuddebeursstraat aan enig gissen
en raden niet te ontkomen zijn. Hoe leuk ook bedacht, het blijkt uiteindelijk
niets met schuddende beurzen van doen te hebben.
Volgens de heer Stol, die alweer enige jaren geleden een lezing voor onze kring
hield, is de oorsprong van deze naam gelegen in het aan de zuidzijde van de
Dam gelegen gildehuis van het Kloveniersgilde, dat in de diepe tuin er achter
tot 1611 zijn schuttershof had.
Het huidige gebouw aan het einde van de Langeviele, over de Lange Viele
binnenbrug, en dat nog steeds Kloveniersdoelen wordt genoemd, is door dit
gilde na 1611 gebruikt tot het gilde in 1787 werd ontbonden (In dit verband
verwijzen wij U naar de Encyclopedie van Zeeland, waar uitgebreid op de
schuttersgilden wordt ingegaan). Bedoeld gilde werd aanvankelijk na de
ontdekking van het buskruit 'de schutters van den Busse' genoemd.
Het Schuddebeursstraatje, zoals het in de volksmond wordt genoemd,
verbond het schuttershof van dit gilde met de Kuiperspoort.
Hoewel daar geen wetenschappelijk bewijs voor geleverd kan worden, zal het
geknal in deze omgeving nogal wat tongen losgemaakt hebben.
Zelfs tot lang nadat het gilde was verhuisd naar een locatie aan de rand van de
23
