WALCHEREN IN 1809 ...MAAR DAN GEZIEN
DOOR ENGELS BRILLETJE!
Op een afbeelding van de plattegrond van Middelburg in de Kroniek van
Zeeland, ook wel kroniek van Smallegange genoemd, van de eerste helft 17e
eeuw, zien we het schuttershof, de Kuiperspoort en de Schuddebeursstraat
duidelijk in hun omgeving. Op deze plattegrond is overigens zoveel te zien dat
u zelfs geen monumentenwandeling heeft te maken om te concluderen dat er in
ons Heem nog veel is te (her-)ontdekken.
door G.J. de Rooij
In De Wete van april 1988 konden we een artikel lezen over de Zeeuwse koorts.
Zoals bekend was die Zeeuwse koorts er de voornaamste oorzaak van dat de
expeditie van de Engelsen op Walcheren in 1809 totaal mislukte. Het resultaat
voor de Engelsen was uiteindelijk nihil (alleen een schip, de Royal Hollandois,
werd als tastbaar bewijs van het verblijf in Nederland meegenomen en later in
dienst gesteld als de HMS Chatam). Voor de bevolking van Walcheren
betekende de hele expeditie op Walcheren niets meer dan een hoop ellende,
waarbij we bv. slechts hoeven te denken aan het bombardement van Vlissin-
gen, dat o.m. het fraaie stadhuis totaal vernielde.
Over de expeditie op Walcheren is sindsdien steeds gepubliceerd. Dat begon al
gelijk in 1809; de laatste publikatie, althans voor zover mij bekend, is 'The
great expedition' van Gordon C. Bond (ISBN 0-8203-04448-4, uitgegeven door
de University of Georgia, Athens, USA, 1979).
Toch is er één boekje, dat voor mij nog steeds de meest aardige publikatie is uit
en over die tijd. Geen wetenschappelijk of historisch verhaal, geen militaire
strategieën, maar simpelweg een aantal gebundelde brieven, geschreven door
een Engels officier van het 81ste regiment. En het meest aardige is wel de be
schrijving die deze man geeft van Walcheren in 1809. Soms aardig 'to the
point', soms behoorlijk foutief.
Met de volgende beschrijving, hoewel hier en daar wat aangedikt, zal niemand
echt veel moeite hebben:
'Elke vierkante kilometer van Walcheren is doorgesneden door sloten en
watergangen, waarop men erg trots is en die voor allerlei doelen worden ge
bruikt. Een Hollander zou bij wijze van spreke een sloot graven om de mest uit
de stal naar de tuin te transporteren! Zijn huis is door een gracht omringd;
rond zijn tuin ligt een sloot en zijn boomgaard wordt door weer een andere
sloot beschermd.
In de steden komen de grachten tot voor de deur en leveren zo de goederen aan
van het hele eiland. Deze vele watergangen hebben één groot voordeel dat het
nadeel van stilstaand water teniet doet: ze doen dienst als afwatering voor het
eiland dat zodoende droog en gezond is, ondanks de lage ligging.
Zonder deze afwatering zou Walcheren een onbewoonbaar moeras zijn'.
(Brief 6)
Maar wat te denken van de volgende karakter-schets van de Walcherse bevol
king?
25
