LAAT HET DE WETE WETEN
Jan de Prentenknipper
Joke en Jan Peter Verhave, wetenschappelijk
medewerkers aan de K.U. te Nijmegen, zijn op
het ogenblik bezig met een studie-onderzoek
over Jantje de Prentenknipper. Zij willen dit
onderzoek laten resulteren in een boek over
leven en werk van deze (on)bekende Zeeuw en
vragen daarbij ons aller medewerking.
Een kleurig doorkijk-prentje in een oude bijbel.
Een bladwijzertje met Elias, het paradijs, Abra
hams offer of Jonas en de vis. Hebt u ze wel eens
gezien? Honderden Zeeuwen bezaten zulke
knipsels en hebben ze aan hun kinderen nage
laten. Waar kwamen die vrolijk geverfde en
simpel uitgesneden prentjes vandaan? De over
levering is vaag: ene Jan de Prentenknipper had
ze gemaakt in de vorige eeuw. 't Was een mis
maakte marskramer. Deze Jan met z'n bijnaam
is bekend geweest van Zeeuws-Vlaanderen tot
Tholen en overal heeft hij mensen blij gemaakt
met een godsdienstige prent, een kleurige 'hofstede-
prent' of een grote zegenwens om aan de muur
te hangen.
Hij kwam bij Hervormden en Afgescheidenen,
Gereformeerden onder 't Kruis en volgelingen
van Ds. Budding, maar evengoed bij Rooms-
Katholieken. Zelf was hij Hervormd en zè thuis
in de Heilige Schrift, dat hij bekende en onbe
kende verhalen, zelfs psalmen, heeft uitgebeeld.
Geletterd was hij niet, want zijn schrift zit vol
schrijffouten. Maar in zijn eenvoud was hij een
ijverig getuige van de Heere.
Wie was deze ambachtsman en volkskunstenaar?
Zouden de nazaten van zijn klanten en de erfge
namen van zijn bijbelprenten ons daarbij kun
nen helpen? Kort geleden heeft iemand zijn
ware naam ontdekt: Jan Huiszoon, en hij leefde
van 1799-1870. Worden we daar nu veel wijzer
van? Jazeker, want alleen daardoor is het
mogelijk om zijn spoor door Zeeland te volgen
in de oude bevolkingsregisters. Maar zo'n zwer
vende koopman ging waar zijn benen hem
brachten en de archieven laten ons vaak in de
steek.
Toch weten we nu al zoveel van hem, dat we
bezig zijn om een boeiend verhaal te schrijven
over zijn kunst, zijn leven, zijn geloof èn zijn
geheim 't Moet een mooi boek worden, rijk
geïllustreerd met kleurenfoto's van zijn knipsels.
Het Zeeuws Genootschap der Wetenschappen,
het Zeeuws Documentatiecentrum van de Zeeuw
se Bibliotheek en het Museum van Noord- en
Zuid Beveland steunen ons bij het realiseren van
dit plan.
Maar we hebben ook uw hulp nodig. We willen
graag zoveel mogelijk knipsels zien en fotogra
feren. Heel graag een briefje, ook als u familie of
kennissen weet, die een prent hebben. De
namen van de eigenaars worden niet bekend
gemaakt, maar hun reactie wordt wèl erg op
prijs gesteld! Ze krijgen allemaal een vragen
lijstje toegestuurd. Doet u mee?
Een lastig gevolg van de Engelse landing in 1809
Als een van mijn bet-overgrootvaders in 1817 in
ondertrouw gaat, is er iets mis. Een citaat uit een
door hem ingediend verzoek maakt duidelijk
wat er aan de hand is: 'Geeft met allen ver-
schuldigden eerbied te kennen Jacob Janse
Maas wonende onder de gemeente Serooskerke
Dat de suppliant verlangende zich ten Huwelijk
te begeven en buiten de mogelijkheid zijnde het
bij de Wet vereischte bewijs van zijne geboorte
over te leggen als zijnde geboren binnen de Stad
Vlissingen alwaar de registers van den Burger
lijke Stand bij het Bombardement ten jare
agttien honderd en negen verbrand zijn'.
Het ontbreken van het geboortebewijs geeft een
hele soesa. Niet minder dan zeven getuigen
27
