'k 'eleze
Oudere geografen bedienden zich graag van een
beeldspraak, door het onderwerp hunner stu
die, het landschap, te vergelijken met een open
geslagen boek. Daar zat ook wel iets in: wie zijn
ogen goed de kost geeft, kan om zich heen
oudere en recente ontwikkelingen aflezen en
verklaren. Toch zijn we tegenwoordig wat
teruggekomen van die benaderingswijze van het
landschap; dat landschap blijkt namelijk vaak
ingewikkelder in elkaar te zitten dan je zo op het
eerste gezicht geneigd bent te denken.
Soms zet het ons op het verkeerde spoor; niet
zelden ook hebben moderne ontwikkelingen
hele bladzijden uit het boek onleesbaar gemaakt
en bovendien blijk je vaak heel wat (uit échte
boeken vergaarde) kennis nodig te hebben om
het landschap als boek goed te kunnen lezen en
begrijpen.
Geheel in lijn hiermee kun je stellen dat heem
kunde vóór alles iets is van aandachtig kijken,
van je ogen goed de kost geven in de alledaagse
woon- en werkomgeving. Door te kijken wordt
niet alles watje daar ziet onmiddellijk duidelijk,
maar wordt wèl je nieuwsgierigheid gewekt en
dat kan weer leiden tot wat we met een groot
woord "onderzoek" noemen.
Het vorig najaar verschenen, door Frans Broeks-
ma geschreven en getekende, boekje "Walche
ren in woord en beeld" bedrijft heemkunde in
deze, de beste zin van het woord.
Schijnbaar alledaagse dingen waar we vaak
achteloos aan voorbijgaan worden door hem
opgemerkt, vervolgens getekend, en tenslotte
met behulp van literatuur en andere gegevens
van de nodige uitleg voorzien.
Het geheel van tekening en tekst doet in de verte
denken aan Jan Boumans "Het merckwaer-
digste meyn bekent", vanaf 1954 in De Volks
krant, en nadien ook in boekvorm verschenen.
De 22 nu gebundelde artikelen verschenen
eerder in dezelfde vorm in De Wete, waarvoor
Frans Broeksma al sinds april 1978(!) de ru
briek "Walcheren in woord en beeld" verzorgt.
Over die rubriek zijn velen terechtenthou
siast. Aangezien de nu uitgegeven bundel dus
bestaande teksten bevat, lijkt het me weinig
opportuun de inhoud daarvan nog eens tegen
het licht te houden. Enkele foutjes (Middelburg
gign in 1574 i.p.v. 1572 over naar het prins
gezinde kamp; de Nehalennia-altaren bevinden
zich in het Leidse Museum van Oudheden)
hadden hersteld mogen worden.
Mijn persoonlijke oordeel is dat de (vele) arti
kelen die een tekening als uitgangspunt hebben,
de beste zijn. Een grenspaal bij Nieuwerkerke of
Oostkapelle, de grafsteen van Hobein: ze dwin
gen je om goed te observeren; ze geven aan
leiding tot vragen; kortom: ze sporen je aan tot
een ontdekkingsreis. Dat is veel minder het
geval met de (weinige) artikelen (over Duin
beek, over een duiker bij Nieuwland) die een
tekening slechts als aanleiding hebben en waar
in de tekst weinig of niets aan die tekening
uitlegt.
Een enkel artikel is wellicht te technisch van
aard; dat geldt mijns inziens voor de tekst over
een Veerse deurklopper en over Westhove.
Over de uitvoering en vormgeving van het
boekje wil ik nog wel iets kwijt. De soms tech-
nisch-minutieuze en dan weer meer impressio
nistische, bovendien volgens verschillende tech
nieken uitgevoerde tekeningen komen vrijwel
allemaal goed tot hun recht. Deze bundel lijkt
eerder bedoeld voor niet-leden, dan voor de
eigen leden die via De Wete Broeksma's penne-
vruchten al kennen. Juist als visitekaartje van
de Kring aan buitenstaanders had ik dit boekje
een iets professioneler uitvoering toegewenst;
nu lijkt er op de uitvoering en de hoeveelheid
papier wel erg beknibbeld te zijn. Nu weet ik
natuurlijk dat de zeer schappelijke prijs dan wat
minder schappelijk zou zijn uitgevallen. Over
een taalfout in het voorwoord struikelt wellicht
niet eenieder, maar ik zou de Werkgroep Pu
blicaties wèl in overweging willen geven de voor
de buitenwacht ontoegankelijke afkorting HK W
voortaan achterwege te laten.
Een uitstekend idee om Broeksma's artikelen
(beslist meer zo zal de lezer duidelijk zijn
gewordendan een praatje bij een plaatje!) te
bundelen en ze zo onder een nog groter publiek
dan de Wete-lezers te brengen. Soms kan zo'n
bundeling echter de stille aankondiging bete
kenen van het einde van de rubriek waarmee het
allemaal is begonnen. Het is oprecht te hopen
dat de rubriek "Walcheren in woord en beeld"
nog vele jaren door Frans Broeksma bevoor
raad mag worden. De heemkunde van Walche-
23
