BLITZ BRANDT GAT IN HISTO-STAD
Franse artillerie in Zeeuws-Vlaanderen en van
een Engels slagschip voor de Walcherse kust).
Middelburg lag op die fatale meidag helaas in
de vuurlijn
De verwoestingen, die toen zijn aangericht, zijn
afgebeeld in het boek van Houterman, maar
meer nog in het vrijwel gelijktijdig verschenen
boek van zijn "collega" Hans Sakkers. Met
Johan den Hollander stelde Sakkers een boek
samen, onder de titel "Walcheren, een fotogra
fisch document. Duitse oorlogsfotografie 1940-
1944". Bij het onderzoek dat Sakkers en Hou
terman in Franse en Duitse archieven verrichtten
voor hun verleden jaar verschenen "Atlanti-
kwall in Zeeland en Vlaanderen gedurende
opbouw en strijd 1942-1944" troffen zij hon
derden nooit eerder gepubliceerde foto's van
Walcheren tijdens de bezettingsjaren aan. Hans
Sakkers en Johan den Hollander besloten tot
uitgave van een deel hiervan over te gaan,
waarbij de laatste als uitgever optrad. Een uit
stekende gedachte! In dit meer dan 250 blz.
tellende groot formaat (A4) fotoboek zijn vele
zwart wit foto's van de hand van Duitse oorlogs
fotografen (Bildberichter) opgenomen. Ze wer
den vervaardigd met een Leica kleinbeeldcame-
ra. De foto's hebben niet alleen een grote
documentaire waarde de samenstellers geven
bovendien in hun fotobijschriften zinnige informa
tiemaar hebben tevens een zekere artistieke
waarde (zie b.v. de kunstzinnige foto van het
verwoeste Middelburgse stadhuis op blz. 18 of
het prachtige klompstilleven op blz. 32). Het
leven onder de Duitse overheersing wordt in dit
boek goed weergegeven. Dat leven ging on
danks die vreemde uniformen voor een groot
deel gewoon z'n gang (blz. 20: fruit- en melk-
verkoop, blz. 26-27: schepen in het Kanaal door
Walcheren, etc.).
De Bildberichter hadden oog voor folkloristische
details (zie b.v. blz. 33, 38, 81, 116 en 117).
Uiteraard werd de oorlogsmachine vooral in
beeld gebracht (zoals een batterij artillerie in
Gapinge, blz. 66-67 of oefeningen bij Domburg,
blz. 98-108). M aar ook het soldatenleven (zand
kastelen op het strand bij Domburg, blz. 93),
bewegwijzeringen daar waren de Duitsers
blijkbaar dol opzie o.m. de omslagfoto),
bunkers, tankhindernissen, de Schelde, teveel
om op te noemen.
"Walcheren, een fotografisch document" mag
m.i. met recht een fraai tijdsdocument van onze
regio in de oorlogsjaren worden genoemd.
Het verhaal van Zeeland in de oorlog is in grote
trekken wel verteld. Toch blijkt er behoefte te
bestaan om ook de kleine lijntjes in te tekenen.
Boeken zoals de hierboven besproken werken
doen dat en vinden gretig aftrek. Dat moge
blijken uit het feit dat zowel van het boek van
Houterman (oplage 1.000) als dat van Sakkers
(oplage 2.000) het grootste deel al na enkele
weken was verkocht.
"Feit is dat oorlogen een wezenlijk onderdeel
zijn van ons bestaan" schrijft Raats in zijn
Voorwoord in "Ballustrada", jrg. 5, 1991, nr. 1.
Laten het daar maar op houden.
Ballustrada, literair periodiek, verschijnt vier maal
per jaar (los nummer f 5,50, abonnement voor 4
nummers f 25,—), ISSN 0921-0148.
J.N. Houterman, "Deutschland verovert Zeeland.
De Duitse inval in Zeeland, mei 1940, Middelburg,
J.N. Houterman, 1991 (f29,95), ISBN 90-73921-01-5.
Johan den Hollander en Hans Sakkers, Walcheren,
een fotografisch document. Duitse oorlogsfotografie
1940-1944, Middelburg, Joh. den Hollander, 1991
(f 59,90).
ISBN 90-9004136-2
Peter Sijnke
Het afgelopen jaar is er veel over de brand van
Middelburg geschreven en ik zal proberen mijn
gedachten daarover zo nauwkeurig mogelijk te
formuleren.
In 1940 werd op Walcheren wel gezegd dat
Middelburg de brand aan zichzelf te danken
had. Geen eigen schuld natuurlijk, maar de
schuld van het ongelukkige wegenplan. Iedere
vakantieganger, die naar Frankrijk rijdt, ont
dekt tot zijn verdriettelkens dat alle wegen
daar over de hoofdstad Parijs lopen en zo liepen
in 1940 alle wegen op Walcheren over de hoofd
stad Middelburg.
De provinciale weg van de Sloedam naar Vlis-
25
