Woensdag 27 oktober 1993
"KUNSTENAARS IN DOMBURG"
Domburg was begin deze eeuw niet alleen een
gerenomeerde badplaats, maar ook een bekend
kunstenaarscentrum.
Over de kunstenaars, die in die periode in
Domburg verbleven en o.a. ook deelnamen aan
de exposities in het houten tentoonsteilingsge-
bouwtje, zal mevrouw Jacqueline van Paaschen,
kunsthistorica, een lezing houden.
Plaats: Hotel Walcheren, Koudekerke.
Aanvang: 20.00 uur.
Kijk op dorpen in Zeeland
Zeeland is een provincie waar nog steeds veel
mensen, met veel genoegen in dorpen wonen.
De ruim honderd dorpen zijn bovendien in
grote mate bepalend voor het typische karakter
van het Zeeuwse platteland. Over dorpen en het
leven in de dorpen bieden de Zeeuwse musea in
de Zeeland Cultuurmaand volop informatie.
Dorpen zijn als samenlevingsvorm diep in het
verleden geworteld. De eerste dorpssamenstel
ling in Zeeland ontstonden in de negende en
tiende eeuw. In de vijftiende en zestiende eeuw
kwamen de meeste van de huidige dorpen in
ontwikkeling. Over hoe de dorpen er toen
uitzagen is niet zo veel bekend. De "gewone"
bebouwing was over het algemeen weinig spec
taculair. De meeste dorpelingen woonden in
huizen met houten of lemen wanden en een
rieten dak. De "verstening" van de woonhuizen
voltrok zich geleidelijk en was pas in de acht
tiende, en hier en daar zelfs pas in de negen
tiende eeuw voltooid. Voor het traditionele
dorp zijn de kerk, het kerkhof, het kasteel en de
vate bepalende elementen. Zonder een kerk is
een dorp eigenlijk niet meer dan een gehucht.
Behalve plaats van religieuze eredienst, van
doop, huwelijk en rouw, is de kerk ook een
ontmoetingspunt, een toevluchtsoord en een
baken voor de reiziger. Het kerkhof -hof bij een
kerk- is duidelijk afgescheiden van de directe
omgeving. Vroeger diende het als dodenakker.
Op de gewijde grond gold het asielrecht: mis
dadigers zochten er hun toevlucht om uit de
greep van wetsdienaars te blijven. Heuvelburch
ten en "echte" kastelen lagen tussen 900 en 1500
in de onmiddellijke omgeving van de dorpen.
De centraal gelegen vate vervulde een belang
rijke rol bij de drinkwatervoorziening van mens
en dier.
Dorpen worden op verschillende manieren on
derscheiden. Bijvoorbeeld naar ligging, ouder
dom, inwonertal of naar plattegrond. Het ring-
dorp is de bekendste dorpsplattegrond van
Zeeland. De ring wordt gevormd door een
straat, die het daarbinnen gelegen kerkhof met
kerk omsluit. Een van de meest gave ringdorpen
is Dreischor, dat is aangewezen als beschermd
dorpsgezicht. Voorstraatdorpen vertonen een
zeer eenvoudige plattegrond. Centraal staat een
straat, meestal loodrecht op een dijk, met aan
weerszijden gesloten bebouwing. Kortgene is
zo'n voorstraatdorp. Een wegdorp ontstond bij
de kruising van polder- en/ of waterwegen.
Vaak is er sprake van een plein in het centrum,
zoals in Schoondijke. Kenmerkend voorde ont
wikkeling van de dijkdorpen is de zeer opeen
gedrongen nederzetting. In de berm van de dijk
was weinig ruimte, zodat de kerk vaak onder
aan de dijk werd gebouwd. Een goed voorbeeld
van een dijkdorp is Sirjansland. Vestingdorpen
tenslotte danken hun ontstaan aan een verster
king. Vestingdorpen zijner vooral in Zeeuwsch-
Vlaanderen, bijvoorbeeld Philippine.
"Kijk op dorpen in Zeeland" is de overkoepe
lende naam van verschillende tentoonstellingen
en activiteiten, die in de Cultuurmaand verspreid
over heel Zeeland plaatsvinden.
Tentoonstellingen
De tentoonstellingen zijn te bezoeken in de
periode 25 september tot en met 24 oktober.
"Kijk op dorpen in Walcheren"
Zeeuws Biologisch Museum
Duinvlietweg 6, Oostkapelle (01188-2620).
En verder
Gedurende de Zeeland Cultuurmaand vinden
naar aanleiding van het thema diverse activi
teiten plaats.
Drie workshops over dorpen in Zeeland
In aansluiting op het tentoonstellingsproject
"Kijk op dorpen in Zeeland" van het Bureau
provinciaal museumconsulent en de Vereniging
van Zeeuwse musea in de Cultuurmaand van
dit jaar, organiseert de Stichting Educatief Toe
risme Zeeland Oranjezon een drietal workshops.
De workshops staan onder leiding van de his-
torisch-geograaf drs. A.P. de Klerk.
32
