burg. Het tooverpoeder was vermoedelijk het
gedroogde poeder van doornappels ofbelladon-
nabessen. Wanneer men deze in fijn poeder laat
inademen of op het vuur verbandt, dan hebben
zij een dronkenmakende kracht; er ontstaat
dubbelzien en schemering, en schijnbaar beweegt
zich alles, 't Zou echter ook kunnen zijn, dat het
een onwerkzaam poeder geweest is en dat de
uitwerking subjectief psychisch was, evenals in
den bekenden tafeldans.
Hoe 't zij, het medegedeelde leert ons, dat het
volksbijgeloof ten platten lande nog lang niet is
uitgeroeid. Laat ons hopen, dat eens door een
meer algemeen en helder onderwijs en door
bekendheid met de resultaten der wetenschap
alle nevelen der superstitie van de aarde verdwij
nen zullen
Verder schrijft Dr. Janssen:
"Men zegt dat toovenaars door dit poeder de
room van de melk halen. Om hun dit te beletten,
werpt men telkens na het melken, van de
versche melk één pint in het heimelijke gemak
(toilet): voor het karnen schrijft men met krijt
een kruis onder aan den bodem der karn;
bovendien op alle toegangen naar de kam
plaats, als op de binnenzijde der deuren, ramen,
enz.
Een informant uit Grijpskerke meldt: "Over de
poeder van sympathie had ik alhier nog weinig
hooren spreken, doch bij navraag deed men mij
daarvan het volgende verhaal: "Een persoon, R.
genaamd, nog hier woonachtig, had het onge
luk door koek-kappen*zijne hand aanmerkelijk
te kwetsen. L.v.O., die daar bij stond, verzeker
de hem eene spoedige genezing door poeder van
sympathie. Hij nam nu met een doekje eenig
bloed van de wond met zich, en R. moest den
volgenden dag maar eens naar O(ostkapelle),
eene naburige gemeente, bij hem komen, om de
wond te laten zien. R. ging op den bepaalden
tijd, en L. beval hem toen om den eerstvol-
genden nacht terug te keeren. R. verklaarde zich
daartoe ongezind, waarop hem werd toegevoegd:
"Gij zult toch wel komen?En R. ging er in de
nacht heen: want eene verschrikkelijke pijn deed
hem er naar toe. L. stond hem lagchende op te
wachten, en gaf nu de verzekering van eene
spoedige genezing, die daarna dan ook volgde.
Die hevige pijn had plaats gegrepen, omdat L.
voorde aardigheid het bebloede doekje op eene
vochtige plaats had gelegd in plaats van het
droog te houden. Gelijke vertellingen heb ik
gehoord aangaande kiespijn
Verder vertelt dezelfde informant, dat hij nog
twee personen gekend heeft, die het bewuste
poeder konden maken. Maar helaas waren ze al
overleden. Hij schrijft: "Een van hen had des
wege schriftelijke aanwijzingen in zijn bezit
gehad. Ik vernam er naar bij zijnen zoon, van
wien ik ten antwoord ontving: "Vader had
eenigen tijd voor zijnen dood die papieren
verbrand, uit vreeze, dat ze misschien in handen
zouden komen van iemand, die er kwaad gebruik
van zou maken
Een Biggekerkse informant meldt: "Aan het
gebruik van sympathiepoeder wordt algemeen
stellig geloofd, en (men) houdt het voor zeker
dat men zich door dit poeder onzigtbaar kan
maken, dan allerlei zaken kan uitrigten en
anderen allerlei kwellingen kan aandoen, zon
dergevaar te loopen van door iemand persoon
lijk gezien te worden, dan alleen door hem die
mede de kunst verstaat om het gebruik van dit
poeder toe te passen
Een informant uit Veere schrijft: "Al mijn
nasporingen omtrent hen, die poeder van sym
pathie verkoopen zouden, zijn vruchteloos ge
weest. Ofschoon men het er stellig voor houdt,
dat sommige apothekers ze leveren, wist nie
mand den naam of de woonplaats der verkoopers
te noemen
Weer een ander meldt: "De poeder van sympa
thie kent ieder, althans bij naam. Daarvan
verhaalt men, dat ze bij sommige apothekers
verkrijgbaar is, maar dat de meeste toovenaars
ze erven van hunne vaders of moeders, die
deze kunst ook verstonden
De apotheker J.J. van der Harst schreef ook
aan Dr. De Man dat hij degene die om dit
poeder kwam, altijd op andere gedachten pro
beerde te brengen. Hij schreef dat hij het poeder
aan mensen leverde "Voor het niet scheiden der
melk, het langer dan gewoonlijk moeten karnen,
door bijzondere omstandigheden veroorzaakt
(misschien door het vijandig inwerpen van
stukjes suiker), maar als geheimzinnige tegen
werking beschouwt, werd dat poeder met of
zonder zuringzout op de trappen der kelder
gespreid en gaf goede resultaten getuige de van
tijd tot tijd herhaalde inslag van gemelde. Het
22
