ARCHIEFVONDSTEN
- Roos D., Zeeuwen en de Westindische Compag
nie, 1992, Hulst.
- Teijlingen D.G. van, Eenige bladen uit de Ge
schiedenis van het Oude Tuchthuis te Middelburg.
Overdruk uit Archief Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen, 1880 Ve deel.
Het departement Middelburg van de Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen benoemde in
1871 een "Commissie tol uitspanning en nut van
den ambachtsman".
De commissie bestond uit:
Dr. F.P.J. Sibmacher Zijnen,
Dr. H. van Hall,
D. Jeras,
P.D. Koning,
F. Nagtglas,
J.C. Altorffer.
Het doel van de commissie - de ambachtsman
kennis en ontspanning brengen - werd bereikt
door:
spelen als: schaken, dammen, domino;
lectuur als: tijdschriften, geïllustreerde couran
ten, de Middelburgsche Couranten, en ex. Nieuws
van den Dag;
samenkomsten waarin korte toespraken over
eenig onderwerp;
verteer: koffie en bier tegen 5 ct. per kop of halve
flesh (Het tekort te dragen door de Commissie);
pijpen en tabak, door de C. te verstrekken, de
laatste om redenen;
het ter bezichtiging stellen van eenig belangrijk
voorwerp, met toelichting.
De samenkomsten vonden om de veertien dagen
plaats - van niet alle vergaderingen zijn er
verslagen aanwezig - eerst in de koffiekamer van
het concertgebouw, later in een bovenzaal van de
sociëteit "de Vergenoeging".
De samenkomsten werden goed bezocht: zo'n
70 tot 90 lieden per avond. Er werd ook aardig
gedronken en gerookt: "285 bezoekers hebben in
4 avonden gedronken 361 halve flesschen, d.i.
gemiddeld l'/5jlesch de persoon".
285 personen hebben in 4 avonden gerookt 400
kilogrammen tabak, dat is l2/} decagram en per
avond 35 grammen de persoon of ongeveer 6
sigaren.
Rekeningen zijn ook nog aanwezig: bijvoor
beeld spellen en damborden zijn gekocht bij
H. J. Martijn, Korte Noordstraat L 88; tabak en
pijpen bij Frederik Jan Tak en Zoon, In het
- Zuidervaart H.J., Mr. Johan Adriaen van de
Perre(1738-1790), Portret vaneen Zeeuws regent,
mecenas en liefhebber van nuttige wetenschap
pen. Archief jaargang 1983, Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen.
F. van den Driest
Wapen van Nederland, Lange Giststraat F 175.
Tijdens de samenkomsten konden er ook schrif
telijk vragen worden ingediend. Een aantal
oorspronkelijke briefjes is nog aanwezig.
Mijn heer zou dit niet een keer meer kan weezen.
het beval mijn hoet.
Meerdere personen vonden het aanbod wat
eenzijdig:
Waarom hier geen kaart mag gespeelt worden
zoo wel als in de werkmans vereennigen niet om
geit.
Het sociale element kwam ook regelmatig naar
voren:
Zou er geen mogelijkheid bestaan om door
tusschen komst van UEd Heeren van het N. v. 't
Algem. den werkman vleesch te verschaffen voor
een betaalbaren prijs, dat hij daardoor ook in de
geleg en heid komt van 's middags een stukje
vleesch te eten, toch niet moet missen om rede dat
het te duur is???
en het hem toch wel toekomt.
Een timmerman.
Hoe komt het dat boter zoo duur is en melk zoo
slegt is. En dat er zoo veel Jongens benede 18 Jaar
zijn.
Politiek kwam ook ter sprake.
Wat beteekenen de woorden Antie revelusionair
Sociabel demokraat (word uitlegging verzocht).
Van een aantal vragen werd vermeld dat ze
werden beantwoord: wel door wie, niet op
welke wijze.
De hier geciteerde vragen behoorden - helaas
-niet tot deze categorie.
In 1877 houden de verslagen op. Het schrift is
dan nog niet vol. Een reden is niet vermeld.
Bron:
Het archief van het departement Middelburg der
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen.
Nr. 164; Commissie tot uitspanning en nut van den
ambachtsman. Dossier, 1871-1877.
Gemeentearchief Middelburg.
P.J. Smallegange
12
