meer het geval is, dan raken we ver
vreemd van onze eigen omgeving en
wordt de band met vroeger verbroken.
R. Rauwe-Labruyère
Het echtpaar Jan en Joke Verhave uit Nij
megen hield op 22 november 1995 een
lezing over de Zeeuwse Jantje de Prenten
knipper.
De heer Verhave vatte belangstelling op
voor de geschiedenis van de knipkunst in
ons land. Mede doordat zijn vrouw deze
volkskunst beoefent.
De ware naam van de marskramer/kast
jesman was moeilijk te traceren. De heer
Roose uit Middelburg ontdekte in een
streekblaadje uit Goes uit 1870 het overlij
densbericht van Jan Huiszoon, bijgenaamd
De Prentenknipper. Archiefonderzoek
leverde gegevens op over zijn levensloop.
Na een zwervend leven door het land
woonde hij in Goes. Zijn werkterrein was
voornamelijk Zeeuwsch-Vlaanderen.
Zijn knipsels kenmerkten zich door een
naïeve, persoonlijke stijl. Het is vaak meer
snij- dan knipwerk. Hij werkte spontaan en
zeer gedetailleerd.
Hij kleurde het knipwerk in en tekende de
details. Perspectieve moeilijkheden loste
hij op kinderlijke wijze op. Zijn prenten zijn
verhalend, beelden worden afgewisseld
met geknipte teksten.
Bijbelse motieven en verhalen komen veel
vuldig voor. Vooral de psalmen 7 en 33
worden vaak aangehaald (het zoeken naar
een schuilplaats van een mens die veel
meegemaakt heeft in het leven). Personen
als koning David en Salomo hebben hem
erg aangesproken.
Zo werd ook onze bijbelkennis deze avond
getoetst. De voorzitter concludeerde aan
het slot met genoegen dat het resultaat
niet was tegengevallen.
Bij protestantse boeren kreeg Jantje de
Prentenknipper opdrachten voor het knip
pen van een boerderijprent. Ook veel
'kerkboekprentjes' verschenen van zijn
hand. Heel wat Zeeuwen zullen ze als
bladwijzer in hun bijbel bewaren.
Wensprenten, feestknipsels en hartepren-
ten ter gelegenheid van een huwelijk wer
den 'in voorraad' gemaakt: het uitgespaar
de hart of medaillon kon later door de
gever naar eigen wens beschreven
worden.
Jantje de Prentenknipper moet een zeer
produktief mens geweest zijn. Zijn werk
blijft 'in de familie'; weinig komt onder de
hamer.
Drie leden hadden hun prachtige knipsels
meegenomen, waarvoor in de pauze veel
belangstelling was. Evenals voor de knip
kunst van Joke Verhave. De vertoonde
dia's wekten onze bewondering voor Jan
tje de Prentenknipper.
Er waren heel wat anderen die in die tijd
de knipkunst uitoefenden. Omstreeks 1726
had Frederik Hendrik van Voorst bekend
heid. Ds. F. Nagtglas geeft een beschrij
ving van het weeskind Otto van Voorst.
De heer Verhave zou graag meer over
hem willen weten, omdat ook hij knipsels
vervaardigde. Mocht u hem informatie hier
over kunnen verstrekken, laat het De Wete
weten!
Van de hand van het echtpaar Verhave
verscheen het boek Jan de Prentenknipper
(1798-1870), Zeeuwse Volkskunst langs 's
Heeren wegen.
R. Rauwe-Labruyère
