sleuven zullen uitslijten. Ook is nog niet
veel duidelijk over de stijging van de zee
spiegel door het broeikaseffect in de
komende vijftig jaar. Een recent rapport
over de oorzaken en gevolgen van het
broeikaseffect heeft het over zo'n twintig
centimeter in de komende 35 jaar en ca.
65 centimeter aan het eind van de volgen
de eeuw. Dat is veel als je bedenkt dat de
meeste zandplaten niet veel meer dan die
twintig centimeter boven laagwater uitste
ken. Het Waterloopkundig Laboratorium,
met nabootsingen van menselijk ingrijpen
op natuurlijke situaties, zat er ook naast
met de gevolgen van de Deltawerken. Wie
had anno 1960 kunnen voorspellen dat de
Voordelta zou ontstaan? Toch vallen daar
reeds zandplaten droog, die over niet al te
lange tijd permanent droog blijven.
Wat gebeurt er op een permanent droog
gevallen zandplaat? Pionierplanten zoals
zeeraket en loogkruid zorgen voor het
vasthouden van het zand, waardoor lage
heuveltjes ontstaan, waarop biestarwegras
zich vestigt. Dit taaie gras, dat tegen extre
me omstandigheden is bestand, heeft een
uitgebreid wortelstelsel waarmee het zand
wordt vastgehouden. Dan ontstaan de eer
ste duintjes. Als die zich aaneenrijgen tot
een duingordel, kan ook een zoetwaterbei
ontstaan, waardoor weer zoetwatermin-
nende planten, zoals helm, zich kunnen
vestigen. Daarna is het nog maar een klei
ne stap naar de groei van hogere vegeta
ties. Na verloop van tijd kan zich een stuk
je natuur vestigen dat in Nederland bijna
niet meer is te vinden. Zo'n eiland wordt
ook een lustoord voor dieren. Vogels
komen om te broeden, te foerageren en te
rusten, zeehonden om te zonnen en hun
kleintjes groot te brengen en de mens laat
ook niet lang op zich wachten, met surf
plank of plezierboot. Nu al worden plannen
gemaakt voor de invulling van terreinen
die nu nog regelmatig onder water verdwij
nen, zoals aanlegsteigers voor boten.
Overigens zijn de verwachtingen voor het
ontstaan van de Voordelta alweer wat
getemperd. De aanwas van zand is minder
groot dan in eerste instantie werd gedacht,
dus of het wat met die plannen wordt...
Met de zandplaat voor de kust van Groot-
Valkenisse zal het wel meevallen. Een
terugkeer van eilanden in de monding van
de Westerschelde is dan ook, althans
voorlopig, niet te verwachten, alhoewel
natuurlijke processen zich slecht laten
voorspellen.
Robbert Jan Swiers
nmn
BMBSMHBH9I
Geraadpleegde literatuur:
- D. van Dam, R. Postma en R.J. Swiers, Het
zand van de Westerschelde, in: Milieutijdingen
1 (Middelburg, jan. 1993).
-M.K.EGottschalk, Stormvloeden en Rivier
overstromingen, deel 1 (Assen, 1971).
-M.K.E. Gottschalk, Historische geografie van
westelijk Zeeuws-Vlaanderen; Tot de Sint-Eli-
sabethsvloed van 1404, 2de druk (Dieren,
1983).
- W. Halfwerk, Natuur in Zeeland tussen zee
en zoom, (Goes, 1996).
- Ministerie van VROM, Klimaatverandering;
Over de oorzaken en gevolgen van het broeikas
effect en de aantasting van de ozonlaag (Den
Haag, dec. 1995).