sleuven zullen uitslijten. Ook is nog niet veel duidelijk over de stijging van de zee spiegel door het broeikaseffect in de komende vijftig jaar. Een recent rapport over de oorzaken en gevolgen van het broeikaseffect heeft het over zo'n twintig centimeter in de komende 35 jaar en ca. 65 centimeter aan het eind van de volgen de eeuw. Dat is veel als je bedenkt dat de meeste zandplaten niet veel meer dan die twintig centimeter boven laagwater uitste ken. Het Waterloopkundig Laboratorium, met nabootsingen van menselijk ingrijpen op natuurlijke situaties, zat er ook naast met de gevolgen van de Deltawerken. Wie had anno 1960 kunnen voorspellen dat de Voordelta zou ontstaan? Toch vallen daar reeds zandplaten droog, die over niet al te lange tijd permanent droog blijven. Wat gebeurt er op een permanent droog gevallen zandplaat? Pionierplanten zoals zeeraket en loogkruid zorgen voor het vasthouden van het zand, waardoor lage heuveltjes ontstaan, waarop biestarwegras zich vestigt. Dit taaie gras, dat tegen extre me omstandigheden is bestand, heeft een uitgebreid wortelstelsel waarmee het zand wordt vastgehouden. Dan ontstaan de eer ste duintjes. Als die zich aaneenrijgen tot een duingordel, kan ook een zoetwaterbei ontstaan, waardoor weer zoetwatermin- nende planten, zoals helm, zich kunnen vestigen. Daarna is het nog maar een klei ne stap naar de groei van hogere vegeta ties. Na verloop van tijd kan zich een stuk je natuur vestigen dat in Nederland bijna niet meer is te vinden. Zo'n eiland wordt ook een lustoord voor dieren. Vogels komen om te broeden, te foerageren en te rusten, zeehonden om te zonnen en hun kleintjes groot te brengen en de mens laat ook niet lang op zich wachten, met surf plank of plezierboot. Nu al worden plannen gemaakt voor de invulling van terreinen die nu nog regelmatig onder water verdwij nen, zoals aanlegsteigers voor boten. Overigens zijn de verwachtingen voor het ontstaan van de Voordelta alweer wat getemperd. De aanwas van zand is minder groot dan in eerste instantie werd gedacht, dus of het wat met die plannen wordt... Met de zandplaat voor de kust van Groot- Valkenisse zal het wel meevallen. Een terugkeer van eilanden in de monding van de Westerschelde is dan ook, althans voorlopig, niet te verwachten, alhoewel natuurlijke processen zich slecht laten voorspellen. Robbert Jan Swiers nmn BMBSMHBH9I Geraadpleegde literatuur: - D. van Dam, R. Postma en R.J. Swiers, Het zand van de Westerschelde, in: Milieutijdingen 1 (Middelburg, jan. 1993). -M.K.EGottschalk, Stormvloeden en Rivier overstromingen, deel 1 (Assen, 1971). -M.K.E. Gottschalk, Historische geografie van westelijk Zeeuws-Vlaanderen; Tot de Sint-Eli- sabethsvloed van 1404, 2de druk (Dieren, 1983). - W. Halfwerk, Natuur in Zeeland tussen zee en zoom, (Goes, 1996). - Ministerie van VROM, Klimaatverandering; Over de oorzaken en gevolgen van het broeikas effect en de aantasting van de ozonlaag (Den Haag, dec. 1995).

Tijdschriftenbank Zeeland

de Wete | 1996 | | pagina 28